Sonja Nederlands – tekstbegrip

Kaylee is de eerste leerling waarvoor het voor mij echt reuze spannend blijft wat ze straks gaat doen met haar eindexamen. Ze is zeer wisselend. Ze haalt soms achten, dan ineens weer een vier. En het lukt me maar niet om er echt achter te komen waar het fout gaat. Ze lijkt de teksten goed te begrijpen. Vandaag is ze er nog voor de laatste keer. Dinsdag examen en ze vindt het zelf ook eng door haar wisselende cijfers.

Ik focus als laatste redmiddel op de vragen zelf. En daar lijkt toch echt wat te zitten. Vooral in haar woordenschat komt ze kennis tekort. Als ik haar vraag wat een ‘voorwaarde’ is komt het bekende ‘ik weet het wel, maar kan het niet uitleggen’. Inmiddels weet ik dat ik daar geen genoegen meer mee moet nemen. Als leerlingen die zin uitspreken, weten ze vaak toch niet echt goed de betekenis.

Gaandeweg lukt het haar beter zelf te formuleren waar de vraag nu over gaat. En krijgt ze meer grip op abstracte woorden als ‘voorwaarden’, ‘gevolgen’, ‘nuancering’, ‘typering’, ‘impliciet’. En het sterkt mij weer om volgend jaar heel veel aandacht aan woordenschat te besteden.

Ik geef Kaylee de tip met de moeilijke woorden uit de examenbundel aan de slag te gaan. ‘Zet een – bij woorden die je niet kunt uitleggen’ en een + bij woorden waarbij je dat wel kan. Check de ‘+woorden’ en zoek de ‘-woorden’ op in je woordenboek. Snap je de omschrijving in je woordenboek, dan weet je dat je tijdens je CSE je woordenboek kunt raadplegen. Stop tijd en moeite in die paar woorden die je nog niet snapt na uitleg van het woordenboek.’

Posted under CSE, woordenschat

Trots, opluchting, verdriet. Mooi om dat bij al die leerlingen te zien tijdens hun examentijd. Maar ook bij mij als docent zijn de examens altijd een moment van emotionele betrokkenheid. De spanning als je de examens ziet: zijn de teksten moeilijk? Dan het moment dat je de enveloppen open maakt en begint met nakijken. Wat een teleurstelling over mijn 6v en wat was ik blij met mijn 5h. En dan de gesprekken met tweede correctoren. Zou 6v toch nog beter zijn dan ik eerst dacht? Het moment van het bekend maken van de n-norm en dan de opluchting. Ja, ik voel me beloond na een jaar keihard werken. En wat ben ik blij en trots op mijn leerlingen. Mijn eeuwige zoektocht naar hoe ik mijn leerlingen het begrijpen van teksten kan bijbrengen lijkt zijn vruchten af te werpen. In ieder geval dit jaar. Want ik weet inmiddels heus wel dat elke klas weer anders is. En wat bij de een wel werkt, bij de ander soms ineens niks doet.
Maar ik ben op de goede weg denk ik. En het lukt me volgens mij om leerlingen niet alleen op te leiden voor het diploma. Maar ze ook een goede basis mee te geven voor het vervolgonderwijs, zodat ze echt weten hoe ze daar langere teksten moeten lezen. Nog 1 spannende herkansing en twee herprofileerders. Duimen maar.

Posted under CSE

Wat fijn dat Marc Oorstendorp weer eens de strijd aan gaat met het CSE Nederlands. In NRC Handelsblad van 18 mei pleit hij voor meer open vragen, voor ruimte voor de nuance als lezer. Hij laat zien dat bij tenminste twee meerkeuzevragen meerdere antwoorden te verdedigen zijn en ik ben van mening dat er in het vwo examen zeker meer meerkeuzevragen zijn die ter discussie staan.

Ik voel me als docent Nederlands soms een beetje een Don Quichotte. Ik wil leerlingen graag teksten leren lezen, laten begrijpen. Ik wil dat ze er kritisch bij blijven, nadenken over wat de schrijver zegt. Wat vinden zij er zelf van? Maar het Cito werkt me hierbij flink tegen, net als die commerciële examentrainingenbureaus en ook veel collega’s zijn fan van het zoekende lezen om leerlingen maar een goed antwoord te laten geven op de vraag. Bij Moderne Vreemde Talen is dit zelfs de strategie die leerlingen aangeboden krijgen. Verbijsterend, moet je teksten in een andere taal niet gewoon ook begrijpen? Het is soms om moedeloos van te worden. En eerlijk gezegd laat het me ook wel eens aan mezelf twijfelen. Ben ik hier wel geschikt voor?

Uit verslag van de vergadering van de sectie Nederlands van de VVL blijkt tot mijn verbijstering geen enkele discussie gevoerd te zijn over de meerkeuzevragen. Net of het antwoord op een meerkeuzevraag altijd goed is, eenduidig is. Dus ook vanuit onze eigen geledingen komt hierop geen enkel protest.

Marc Oostendorp geeft mij als docent weer net dat zetje dat ik nodig heb om toch door te zetten. Ik heb het bericht uitgeknipt en hang het op mijn prikbord. Als reminder. En als aanmoediging om niet op te geven.

Posted under CSE

Vrijdag de laatste examentraining gegeven aan 6 vwo. Eerst was ik van plan de drie uur die me gegeven zijn te gebruiken voor het maken van een examen. Maar dat was de eerste keer niet echt een groot succes. Nabespreken lukt bijna niet meer als de leerlingen drie uur intensief bezig zijn geweest. En ik heb te lang daarna les om in de les effectief te bespreken. De tekst is alweer vergeten en de antwoorden zijn niet meer zo heel belangrijk.
Het wordt ook steeds moeilijker de leerlingen te motiveren zo vlak voor het examen, want ze denken het nu wel te kunnen die samenvatting en tekstbegrip. Er zijn vakken waar ze meer moeite mee hebben.

Daarom heb ik het deze keer gezocht in differentiatie en keuze. Dat motiveert altijd beter. Ja, ik had een examen gekopieerd voor degenen die dit graag wilden. Ik had ze ook beloofd dit voor ze na te kijken, met cijfer en tips voor verbetering. Voor de hele goede leerlingen had ik een opdracht waarin ik ze lesmateriaal liet ontwerpen: zij moesten een sorteertaak bedenken bij een examentekst. En ik ging met een groepje aan de slag die met mij samen een tekst met vragen zouden doornemen. Uiteindelijk kozen rond de 12 leerlingen voor mijn instructie, een klein groepje voor de sorteertaken en de rest ging aan het examen.

Heerlijk om met een kleinere groep (op de gang) te werken, alleen maar meiden en een rare tekst over feminisme. Ik liet ze de tekst in een schema zetten (een woordweb) om grip te krijgen op de structuur. Samen kregen we ook een heel gesprek over de tekst. Een ontspannen, hardwerkende sfeer en na afloop ook nog de verzuchting dat ze hier echt wat aan hadden en zin kregen om het thuis te gaan proberen. Ook de leerlingen met sorteertaken deden het goed. ‘Best moeilijk hoor juf’, ze hadden er een flinke uitdaging aan gehad en wilden hun werk de volgende les zelf presenteren aan de rest van de klas. Heerlijk.
Terug in de klas waar de leerlngen aan het werk waren met een examen, werd ik weer op mijn plek gezet. De leerlingen die in drie uur een examen zouden maken, hadden het niet heel serieus genomen. Wat kletsen, wat met een ipad geklungeld, hun telefoons… zucht….

Posted under CSE, Geen rubriek

Mijn eerste examentraining zit erop. Wij krijgen van de school voor de havo 5 klassen 3x drie uur tot onze beschikking. Drie uur achter elkaar, wat een luxe. Natuurlijk de mogelijkheid om een keer een heel examen te laten maken, zodat de leerlingen weten hoe dat voelt en hoe ze met hun tijd moeten omgaan.

Deze eerste drie uur heb ik echter eerst besteed aan het herhalen van de theorie. Niks voor mij eigenlijk, maar strak klassikaal, in de toetshouding. Iedereen met (een kopie van) een examenbundel voor zijn neus. Uitleg, tips en kleine oefeningen wisselen elkaar dan automatisch af. Met elkaar in gesprek over de theorie en over de tekst. De sfeer was goed, je kunt echt merken dat de examens eraan komen.

Ook deze keer heb ik veel aan ‘modellen’ gedaan. Met markeerstift en pen laat ik leerlingen meeschrijven, markeren en onderstrepen met wat ik hardop denk bij de tekst: markeer de woorden waar ik stil bij sta en iets extra’s bij zeg, noteer in de kantlijn wat ik dan zeg. Ik zoom vooral in op de structuur van de tekst en op het verbinden met wat ik al eerder gelezen heb. Maar af en toe laat ik ook zien dat ook ik soms afdwaal of op sommige stukjes tekst vast loop. En wat doe je dan?

Na afloop even een kort rondje. Het blijkt dat leerlingen vooral het voordoen waarderen. ‘Ik kan me niet voorstellen dat dat in jouw hoofd gebeurt juf, dat kost toch veel te veel tijd..’ ‘Bij mij komt dat nooit in mijn hoofd op’. ‘Mag ik hardop praten bij het examen, juf? Dan lukt dat wel.’ Genoeg tekst weer om tijdens de gewone lesuren mee verder te gaan.

En dan in de lessen ook maar weer wat andere activerende werkvormen…

Posted under CSE

Wat zou ik graag alleen maar positieve berichten plaatsen op mijn blog, maar het blijft vallen en opstaan. Vallen als het meisje uit havo 5 waar je ruim twee jaar lang zo’n beetje alle leesstrategieen op uitgeprobeerd hebt en waarvan je eigenlijk wel wist dat het muntje nog steeds niet gevallen is, toch een onvoldoende scoort bij haar CSE.
En opstaan als dat muntje bij een ander ineens wel valt. Als blijkt dat je iemand enorm hebt kunnen helpen met een bepaalde strategie.

En waar het in zit? Wist ik het maar. Het blijft maatwerk. Vandaag een supermailtje van een leerling uit vwo 5. Ooit een keer met haar een mindmap gedaan. En ze hoort bij onze groep leerlingen waarbij we vragen aan het ‘hertalen’zijn geweest bij Economie. Hieronder haar mail, aan mij en haar docent Economie. Toch een klein succesverhaaltje. Heerlijk na die teleurstelling bij het nakijken van het CSE.

Hoi Hans en Sonja,

Groetjes,
Nienke
5VWO.

Posted under CSE, differentiatie, Geen rubriek, leerlingen aan het woord, onderzoek, strategieeen, vakoverstijgend

Net mijn examens opgehaald. Altijd een spannend moment: hoe zouden ze het gedaan hebben? En net als elk jaar, duik ik dan ook altijd even in de bak met de examenboekjes. Ik vind het namelijk leuk om aan mijn leerlingen in havo 4 en vwo 5 ‘een echt examen Nederlands’ te laten zien, ook al kun je natuurlijk nu met gemak oude examens van examenblad.nl halen. Zo’n boekje is net wat echter dan een gekopieerde tekst.

Terwijl ik in de bak aan het zoeken was, werd ik steeds blijer. Toen ik drie jaar geleden namelijk op het HP kwam, kon ik met gemak examenboekjes ophalen. Nu kan dat niet meer en wat maakt het me blij: in echt alle examens is gemarkeerd en gestreept.
En nu maar hopen dat ‘al dat gestreep en gemarkeer’ leerlingen ook echt geholpen heeft natuurlijk met het beter begrijpen van de teksten.
Ik haal met heel veel liefde de examens wel gewoon van examenblad.nl en laat ze kopieren. Dan maar wat minder echt..

Posted under CSE

Net de examens achter de rug en dan een artikel over examentraining lezen in Levende Talen van juni 2011. Een licht gevoel van teleurstelling kan ik niet onderdrukken. Jammer dat dat niet wat eerder verscheen. Ik hoop dat het me lukt dit goed te bewaren, want ik heb dit jaar ook voor het eerst een examentraining moeten verzorgen en dat viel niet mee. Daar kan ik mezelf nog veel in verbeteren. Ik hoop ooit nog op scholing, maar elke tip is welkom. Al leveren de tips in het artikel niet heel veel nieuwe inzichten op. Met ‘hardop denken’ ben ik al een tijd bezig. Ook het in groepen bespreken van elkaars werk doe ik al. Functies van alinea’s aanleren blijft lastig, ook met een puzzelopdracht (tekst in stukken knippen en goede volgorde laten bepalen). Maar het is fijn dat het allemaal weer eens op een rijtje staat.

Posted under CSE, Geen rubriek

Van de week een les gedaan met havo 5 waarin ik van drie eindexamenteksten de vragen had gekopieerd. Dat vonden ze al gek: waar is de tekst? Ik gaf aan dat het doel van deze les was om eens goed naar de vragen te kijken die gesteld worden tijdens eindexamens. Ze kregen de opdracht om de vragen te categoriseren. Dit lukte totaal niet. Ze vonden het raar, wisten niet wat ik bedoelde.

Achteraf denk ik dat ik te weinig tijd heb besteed aan het categoriseren. Ik had ze wellicht  eerst samen de categorieen moeten laten bedenken en dat klassikaal moeten nabespreken. Er eerst misschien een of twee ‘voor moeten doen’  of  ‘samen bedenken’. Wilde dus ‘weer’ te snel. Dat zou ik toch ondertussen wel eens moeten weten… Ik blijft het een nuttige opdracht vinden en ga het dus nog een keer proberen. Gelukkig weet ik inmiddels dat leerlingen heel flexibel zijn, dus dat gaat wel lukken… Misschien dat ik dan wel de categorieen zelf geef en ze daar de vragen bij laat zoeken.

Posted under CSE, lessen

Vorig jaar bleek uit mijn eindexamenresultaten dat mijn eindexamenklas het heel aardig deed bij de gesloten vragen bij het tekstbegrip deel (iets boven het gemiddelde),  maar onder het gemiddelde lag met de open vragen.  Daarom wil ik dit keer graag inzetten op het aanleren van het goed beantwoorden van open vragen. Lastig, want ik kan daar geen expliciete voorbeelden van vinden hoe je dat kunt aanleren. Op zoek naar iemand die er ervaring mee heeft en/of zelf aan de slag…

Posted under CSE, Geen rubriek