Sonja Nederlands – tekstbegrip

Vanochtend oog in oog met Aboutaleb, de burgemeester van Rotterdam. Hij opende de conferentie begrijpend lezen van de CED groep. Nieuwsbegrip bestaat vandaag 5 jaar en dat werd gevierd met deze conferentie. Aboutaleb verwees nog even naar Wilders: je komt vrijwillig naar een land en wordt gedwongen de taal te leren. Een verder aardige toespraak met veel verwijzingen naar hoe lastig het is een taal onder de knie te krijgen; taal is meer dan communicatiemiddel, taal is ook een cultuurdrager.

Daarna wat cijfers waarin de bezorgdheid moest doorklinken over het begrijpend lezen. Nederland behoort nog tot de zes beste landen op de wereld, maar kachelt achteruit in de prestaties.

Prof. van den Broek van de universiteit Leiden ging dieper in op wat er gebeurt bij begrijpend lezen, wat er mis kan gaan en hij beloofde ook wat je er aan kon doen, maar dat laatste kwam helaas niet zo heel goed uit de verf. Er komt binnenkort een programma voor het onderwijs van zijn hand, dus hij wilde nog niet alles prijs geven. Indrukwekkende filmpjes van hersenen die aan het lezen waren. Goede lezers leggen verbanden, is me bijgebleven. Zwakke lezers hebben hier moeite mee. Er zijn twee zwakke groepen lezers. De ene groep springt tijdens het lezen alleen terug binnen de zin. De andere groep maakt net als de goede lezers sprongen in de tekst, maar springt niet naar de goede plekken en spreken verkeerde achtergrondinformatie aan. Er komen oplossingen voor deze twee groepen.

Daarna deed Hilde Hacquebord dit nog eens dunnetjes over en maakte volop reclame voor Diataal, een prima programma om te signaleren hoe goed (of hoe slecht) leerlingen zijn in begrijpend lezen.

Met een beetje bloedeloze  formumdiscussie sloot het ochtendprogramma. Helaas kwam de inspecteur van onderwijs niet zo veel aan het woord Ik vond het wel interessant te horen wat hij vond van de stand van zaken in het v.o. Hij verbaasde zich erover dat zo weinig docenten aan konden geven wat de doelenvoor dat jaar waren voor de leerlingen. Steeds werd verwezen naar de methodedoelen.

Lekkere lunch, goed geregeld. Daarna twee workshops. De eerst het meest inspirerend. Leuke presentatie van Tessa van Schie van het Comenius. Zetten heel succesvol Nieuwsbegrip in. Hebben vakdoceten van andere vakken er inmiddels bij betrokken (taalbeleid) en scoren goed op eindexamens.

Er kwam nog een workshop. Ik leefde weer mee met mijn leerlingen die mij nog aan moeten het zesde uur. Niet te doen… Gelukkig ook nog wel aardig, al was dit wat minder boeiend dan de vorige workshop. Hierin werd ingegaan op leesstrategieen. Nu niet globaal lezen. enz. Dat zijn volgens mij ook leesdoelen… Maar op samenvatten, vragenstellen, enz.

Posted under Geen rubriek

Vandaag in mijn achterstallige vakliteratuur gedoken. Aardig artikel in Van 12-18, oktober 2010 over ‘beter lezen in vijf stappen’. Niet heel vernieuwend..  Op de basisschool besteden we veel tijd aan zelf lezen, leesplezier opbouwen en de rust vinden om lekker weg te duiken in een boek. In het v.o. ben ik dit inderdaad nog niet tegen gekomen. Het CPS biedt vanaf 1 december de Vrij Lezen box aan en geeft trainingen. Dit ‘Vrij Lezen’ concept zou zichzelf al bewezen hebben in Amerika.

De vijf stappen voor het vrij lezen zijn als volgt samen te vatten: 1. bepaal de interesses van de leerling. 2. kies het juiste leesmateriaal voor de leerling. 3. organiseer voldoende tijd om te lezen. 4. zorg voor individuele verwerking. 5. laat er interactie zijn over het gelezene.

Leuk is dat in de Pilotscholen meer vakken hebben meegedaan dan alleen Nederlands. Prima uitgangspunt voor taalbeleid binnen een school.

Posted under Geen rubriek

Afgelopen donderdag sectieoverleg. Iedereen kon aangeven wat voor hem of haar hoog op de agenda zou moeten als belangrijk onderdeel om als sectie mee aan de slag te gaan. Tekstbegrip werd het meest genoemd. Fijn dat we dit jaar samen mee aan de slag gaan. Kan ik vast nog een hoop van opsteken…

Posted under Geen rubriek

Leerlingen motiveren om een tekst te lezen blijft voor mij lastig. Geinspireerd door de publicatie activerende werkvormen van Flokstra http://inspiratiekringdidactiek.yolasite.com/resources/Activerende_werkvormen.pdf  heb ik gisteren met vwo 4 verbaal voetbal ‘gespeeld’ in de hoop hiermee de motivatie te vergroten om een tekst te lezen. Er was direct belangstelling van de leerlingen, vooral van de jongens: eindelijk actie in de tent bij dat toch wat saaie vak Nederlands. Hier en daar een verschrikte uitroep van een meisje dat ‘niks van voetbal’ weet. De spelregels uitlegd, aanvoerder gekozen en toen met de tekst laten ‘trainen’. De jongens bleken erg geinteresseerd in het spel, maar minder in de training. De jongens wonnen de tos en mochten beginnen. Al snel wisten ze geen antwoord op de vraag en ging de bal naar de overkant. Leuk was dat elke leerling maar 1 vraag mocht beantwoorden, waardoor iedereen mee moest doen. De jongens kwamen al snel op achterstand. De betrokkenheid bleef groot. Ik had eigenlijk verwacht dat ze zouden protesteren tegen het feit dat het om een tekst met vragen zou gaan, maar ze gingen goed op in het spel. De jongens verloren uiteindelijk en ik denk dat het me wel lukt om dit spel nog een keer te spelen en dat de jongens dan zich beter willen voorbereiden om niet te verliezen. Ik probeer het denk ik nog een derde les, door ze voor elkaar vragen te laten maken.

Spelregels:

- twee ploegen – twee aanvoerders – tossen om wie er mag beginnen – de eerste ploeg krijgt een vraag over de tekst – fout? bal naar de tegenstander – goed? balbezit – na drie vragen goed beantwoord, 1 punt – gele kaart als iemand voor mijn beurt schreeuwt – of tegen scheidsrechter in gaat – twee gele kaarten levert een rode kaart op, (tijdelijk) uit het spel, bal naar de tegenpartij

Posted under Geen rubriek, leerstijlen, lessen

De vakantie is in zicht, heerlijk. Ik kom al lekker in de stemming met dit warme weer. Kreeg net een aankondiging van een conferentie begrijpend lezen op 13 oktober in Rotterdam.
http://www.cedgroep.nl/cursussen-en-trainingen/vakgebieden/begrijpend-lezen/s2158-conferentie-begrijpend-lezen.aspx

Ga proberen of ik daar naar toe kan.  Zitten leuke onderwerpen bij: hardop denken (modeling) bij begrijpend lezen; Doorlopende leerlijn begrijpend lezen; Begrijpend lezen vanuit Neuro-psychologisch perspectief; Begrijpend lezen en dyslexie; Visualiseren bij begrijpend lezen; Good practices met Nieuwsbegrip voor po, so en vo. De conferentie is ter ere van Nieuwsbegrip. http://www.nieuwsbegrip.nl/nieuwsbegrip.htm

Posted under Geen rubriek

Gisteren mijn examens havo opgehaald. Ik had al wat mailtjes gehad van mijn leerlingen met teleurgestelde reacties over het examen. En mijn eigen dochter opgevangen net nadat ze – diep teleurgesteld en echt ontdaan – terug kwam van haar examen havo Nederlands. Vooral veel tijdgebrek en enorm geschrokken van de manier van vragen stellen. 

Aan de teksten lag het niet. Die waren prima te doen. Voor de hand liggende onderwerpen (alleen maar fijn voor de leerlingen), met een originele invalshoek: klimaatverandering (voordelen voor Nederland) en privacy (hoe hoog moet de prijs van privacy worden voor veiligheid). Ik durf hier wel te beweren dat ik ervan uit kan gaan dat al mijn leerlingen deze teksten begrepen hebben. Bij dit examen ging het volgens mij dus ook niet om het begrijpen van de tekst, maar om het begrijpen van de vragen. In de eerste vraag een ontkenning: ’Citeer een zin uit alinea 2 waaruit blijkt dat de ernst van de klimaatverandering niet onderschat wordt.’ De tweede vraag direct een extra tekstfragment, waarbij ze een kritische vraag van een lezer moeten bedenken. (Komt normaliter aan het eind als je de tekst echt goed doorgrond hebt.) Ben je dan nog niet zenuwachtig, dan word je het wel van vraag 3 en 4: ‘Formuleer de tegenwerping op de genoemde bewering .’ en ‘Formuleer de weerlegging van de tegenwerping.’

Gaan we straks weer concluderen dat leerlingen zo slecht teksten lezen.

Posted under Geen rubriek

In mijn 2 hv klas gisteren voorgedaan wat ik doe tijdens het lezen. De dag daarvoor hadden ze voor een onderzoek van collega’s hun gedachten moeten schrijven bij een verhaal. Daar kon ik mooi op aansluiten. Ik zit inmiddels een beetje op het spoor dat een aantal leerlingen niet veel doet met de tekst zelf, niet genoeg strategieën heeft. 

Ik gaf ze mijn gedachten bij een tekst en zij moesten dat opschrijven. Daarna moesten ze dit in groepjes rubriceren. Ze kwamen (met een beetje hulp van mij..) op de volgende categorieen: vragen stellen, samenvatten/herhalen, voorspellen, moeilijke woorden. Vervolgens individueel op laten schrijven wat ze al wel deden (ja) en wat nog niet (nee). Een van de ‘nee’s’ wordt het doel van deze periode, ook bij geschiedenis en aardrijkskunde hebben ze mij beloofd. Individueel nog even langs gelopen bij leerlingen. Het leek erop dat ze wel kritisch waren, nergens allemaal ‘ja-tjes’. Wordt vervolgd…

Posted under Geen rubriek

Een paar dagen geleden nog juichend, nu weer met beide benen op de grond. Havo 5 net een toets tekstbegrip laten doen. We hebben een examen gepakt en daar een aantal vragen uit gehaald. Het resultaat was teleurstellend. Een klasgemiddelde van een 5. En dat een paar weken voor het CSE. Ik was er echt even ontdaan van.

Tekstbegrip aanleren blijft een moeizaam proces. Klein lichtpuntje: deze keer wel teksten terug met onderstrepingen en dingen erbij geschreven. Dat betekent dat ze toch wat gaan doen met die teksten. De klas zelf was er ook van geschrokken.  Ja, ook voor Nederlands moet je oefenen.

Ga proberen om met een groepje apart ook nog reciprocal teaching proberen. Hoop dat ik nog tijd genoeg heb…

En ga met Havo 4 deze periode ook aan de slag met tekstbegrip. Staat niet op het programma, maar wil alvast wat mensen eruit filteren die hier niet goed in zijn. Kan ik mooi combineren met discussie/debat.

Posted under Geen rubriek

Net het Onderwijsblad ontvangen (nr. 2, 30 januari 2010). Meteen nieuwsgierig, want op het omslag stond de aankondiging ‘Nieuwste wetenschappelijke inzichten over begrijpend lezen’. Het artikel zelf valt een beetje tegen.Het blijft erg oppervlakkig. Maar het is wel erg interessant onderzoek wat er wordt verricht. Eindelijk eens niet het technische lezen dat de aandacht krijgt. Uit het onderzoek blijkt dat er onder zwakke lezers twee typen lezers te identifyceren zijn: de lezers die alleen binnen de tekst zoeken naar betekenis en hun achtergrondkennis niet aanspreken, en de lezers die wel hun achtergrondkennis mobiliseren, maar voornamelijk irrelevante informatie opdiepen waardoor ze de tekst niet begrijpen. In het artikel wordt aangegeven dat dit te leren valt, maar verder wordt niet gemeld hoe dat dan moet. (Helaas..) Het gaat dus vooral om achtergrondkennis en verbanden leggen tussen wat je leest en wat je weet. Bij hardop denken komt dit een stuk beter tot zijn recht. 

Ook in dit artikel wordt weer gezegd dat je niet vroeg genoeg kunt beginnen met het ontwikkelen van begripsvaardigheden (arme leerkrachten van de groepen 1 en natuurlijk de peuterspeelzaalleidsters..)

Interessant ook vond ik een kader bij het artikel waarin Vernooy aangeeft dat ‘uit internationaal onderzoek bekend is dat het werken aan de woordenchat en achtergrondkennis wel een positief effect heeft op het begrijpend lezen. En werken met actuele teksten uit kranten vergroot de leesmotivatie en het begrip enorm’. Ook geeft hij aan dat uit onderzoek bij leerlingen uit groep 8 door het Cito blijkt dat er geen verband is  tussen de  kennis van leesstrategieeen en het begrijpen en interpreteren van teksten. Zouden we nou eindelijk eens verlost worden van schoolboeken waarin kinderen alleen maar opgezadeld worden met (betekenisloze strategieeen)?

Ik wil daar nog aan toevoegen dat ik ook hoop dat het eind in zicht is van het stellen van vragen bij teksten. Ik heb er als docent alleen maar last van. Leerlingen beschouwen die vragen als uitgangspunt bij het lezen van teksten. Ze moeten die vragen beantwoorden en gaan als een puzzel op zoek naar de antwoorden. Ik probeer ze er steeds van te doordringen dat de tekst het belangrijkste is. Die tekst moet je snappen, dan komen die vragen straks vanzelf. Bovendien zijn het altijd dezelfde vragen. Een lastige wedstrijd, zeker aan het eind de schoolopleiding als het examen in zicht komt. Zelfs dan zijn er zat kinderen die de tekst even vluchtig lezen (gelukkig ze zijn aan het eind) en dan proberen per vraag het antwoord te zoeken in de tekst. Het begrijpen van een tekst zou al makkelijker gaan als er eens vragen kwamen voor gesprekken over die tekst waardoor we er samen over kunnen praten en inzicht krijgen in wat die schrijver nou wil met zijn tekst.

Posted under Geen rubriek, onderzoek

Vorig jaar bleek uit mijn eindexamenresultaten dat mijn eindexamenklas het heel aardig deed bij de gesloten vragen bij het tekstbegrip deel (iets boven het gemiddelde),  maar onder het gemiddelde lag met de open vragen.  Daarom wil ik dit keer graag inzetten op het aanleren van het goed beantwoorden van open vragen. Lastig, want ik kan daar geen expliciete voorbeelden van vinden hoe je dat kunt aanleren. Op zoek naar iemand die er ervaring mee heeft en/of zelf aan de slag…

Posted under CSE, Geen rubriek