Sonja Nederlands – tekstbegrip

Ik las in de krant een bericht dat leerlingen op de basisschool nog aardig goed spellen en dit langzaam weer kwijt raken op het voorgezet onderwijs. Ik heb dit artikel gebruikt voor begrijpend lezen in havo 5. Met de leerlingen heb ik kort dit artikel doorgesproken. De meeste leerlingen herkenden zich wel in deze bevindingen. Volgens hen kwam dat vooral doordat ze er niet meer mee oefenen. Ik heb net twee jaar les gegeven in de onderbouw v.o. en daar viel het me juist op dat er in het boek zoveel aandacht was voor spelling. Ik denk eerder dat het de transfer is waar geen aandacht aan besteed wordt.. Maar goed, dat is weer een ander onderwerp.

Ik heb de leerlingen een journaal-item over dit bericht laten maken. Ze mochten hierbij tussen de 10 en 15 zinnen gebruiken. De leerlingen gingen direct in tweetallen aan de slag. Ze lezen zo intensief het bericht – dat ging nu eigenlijk vanzelf. hoefde ik niets aan te doen. En ze zagen zelf ook al heel snel dat dit natuurlijk alles te maken had met samenvatting. Ik wilde de leerlingen de verschillende ‘uitzendingen’ met elkaar laten vergelijken, maar dat is vrij lastig. Daarvoor moet je het eigenlijk op papier hebben. Dus: leuke werkvorm, heel activerend (vanwege de presentatie de ze te wachten staan, gaan ze direct aan de slag), in tweetallen hebben ze het over kernzinnen, maar lastig na te bespreken.

Twee vervolgactiviteiten die ik daarom binnenkort ga uitproberen:

- drie van die journaal-items op papier zetten en op volgorde laten leggen: welke is de beste en waarom?

- leerlingen filmpjes laten maken waarin ze echt het journaal oplezen en andere leerlingen (drie) filmpjes met elkaar laten vergelijken aan de hand van het oorspronkelijke bericht. Leerlingen kunnen zo die filmpjes terugkijken.

Posted under activerende didactiek, lessen

De vakantie is in zicht, heerlijk. Ik kom al lekker in de stemming met dit warme weer. Kreeg net een aankondiging van een conferentie begrijpend lezen op 13 oktober in Rotterdam.
http://www.cedgroep.nl/cursussen-en-trainingen/vakgebieden/begrijpend-lezen/s2158-conferentie-begrijpend-lezen.aspx

Ga proberen of ik daar naar toe kan.  Zitten leuke onderwerpen bij: hardop denken (modeling) bij begrijpend lezen; Doorlopende leerlijn begrijpend lezen; Begrijpend lezen vanuit Neuro-psychologisch perspectief; Begrijpend lezen en dyslexie; Visualiseren bij begrijpend lezen; Good practices met Nieuwsbegrip voor po, so en vo. De conferentie is ter ere van Nieuwsbegrip. http://www.nieuwsbegrip.nl/nieuwsbegrip.htm

Posted under Geen rubriek

Van de week met havo 4 met een nieuwsbegrip tekst gewerkt. Ik wil ze deze laatste weken vooral motiveren om wat moeilijkere teksten te gaan lezen. 

Mijn opdracht: supersimpel, maar tot mijn eigen verrassing behoorlijk doeltreffend. Ik had de tekst genomen over de olieramp. Ik heb ze eerst in tweetallen op een A3-vel laten opschrijven wat ze van dit onderwerp al wisten. De leerlingen gingen direct aan de slag (is meestal wel anders bij tekstbegrip…). Daarna de opdracht gegeven om in de tekst te kijken wat ze nog niet wisten en dat aan te vullen op hun A3-vel. Ook dit ging eigenlijk snel goed. De meeste leerlingen gingen fanatiek aan de slag, een paar wat nonchalanter, maar iedereen was aan de slag met de tekst. Op een gegeven moment ontstond de vraag of de olie onze kant op zou kunnen komen. Op de beamer de Golf van Mexico opgezocht. Uiteindelijk heb ik ze op laten schrijven wat ze dachten dat de hoofdgedachte was van de tekst en van 1 alinea de kernzin laten markeren. Samen nog kort besproken.

Simpele uitbreiding, waar ik deze keer geen tijd voor had:

- Op A3 noteren wat je over het onderwerp weet

- In andere kleur noteren wat je zou willen weten over dit onderwerp.

-Wordt er in de tekst antwoord gegeven op deze vragen? Schrijf het er bij.

Posted under activerende didactiek, lessen

Gisteren mijn examens havo opgehaald. Ik had al wat mailtjes gehad van mijn leerlingen met teleurgestelde reacties over het examen. En mijn eigen dochter opgevangen net nadat ze – diep teleurgesteld en echt ontdaan – terug kwam van haar examen havo Nederlands. Vooral veel tijdgebrek en enorm geschrokken van de manier van vragen stellen. 

Aan de teksten lag het niet. Die waren prima te doen. Voor de hand liggende onderwerpen (alleen maar fijn voor de leerlingen), met een originele invalshoek: klimaatverandering (voordelen voor Nederland) en privacy (hoe hoog moet de prijs van privacy worden voor veiligheid). Ik durf hier wel te beweren dat ik ervan uit kan gaan dat al mijn leerlingen deze teksten begrepen hebben. Bij dit examen ging het volgens mij dus ook niet om het begrijpen van de tekst, maar om het begrijpen van de vragen. In de eerste vraag een ontkenning: ’Citeer een zin uit alinea 2 waaruit blijkt dat de ernst van de klimaatverandering niet onderschat wordt.’ De tweede vraag direct een extra tekstfragment, waarbij ze een kritische vraag van een lezer moeten bedenken. (Komt normaliter aan het eind als je de tekst echt goed doorgrond hebt.) Ben je dan nog niet zenuwachtig, dan word je het wel van vraag 3 en 4: ‘Formuleer de tegenwerping op de genoemde bewering .’ en ‘Formuleer de weerlegging van de tegenwerping.’

Gaan we straks weer concluderen dat leerlingen zo slecht teksten lezen.

Posted under Geen rubriek

Veel leerlingen uit 5 havo hebben herkanst. Dat mag ook wel na die resultaten. Tot mijn verrassing een paar uitschieters: leerlingen die van een 2 naar een 7 zijn gegaan! Nieuwsgierig geworden ben ik naar twee leerlingen toegestapt. De eerste leerling maakte me blij en zeker: hij zei dat hij nu echt de tekst goed gelezen had, had onderstreept en nagedacht wat er gebeurde in een alinea. Een klein vreugdekreetje van binnen: zou alle inspanning geholpen hebben en zou ik dan toch op de goede weg zitten? De tweede leerling zette me weer met beide benen op de grond: ‘juf, ik heb nou maar weer gewoon gedaan wat ik eerst deed: de vraag gelezen en het antwoord gezocht in de tekst. Op jouw manier haalde ik een 2.’ Poeh, wat moet ik hier nu weer mee…. Toch maar weer eens nadenken over leerstijlen..

Posted under leerstijlen

In mijn 2 hv klas gisteren voorgedaan wat ik doe tijdens het lezen. De dag daarvoor hadden ze voor een onderzoek van collega’s hun gedachten moeten schrijven bij een verhaal. Daar kon ik mooi op aansluiten. Ik zit inmiddels een beetje op het spoor dat een aantal leerlingen niet veel doet met de tekst zelf, niet genoeg strategieën heeft. 

Ik gaf ze mijn gedachten bij een tekst en zij moesten dat opschrijven. Daarna moesten ze dit in groepjes rubriceren. Ze kwamen (met een beetje hulp van mij..) op de volgende categorieen: vragen stellen, samenvatten/herhalen, voorspellen, moeilijke woorden. Vervolgens individueel op laten schrijven wat ze al wel deden (ja) en wat nog niet (nee). Een van de ‘nee’s’ wordt het doel van deze periode, ook bij geschiedenis en aardrijkskunde hebben ze mij beloofd. Individueel nog even langs gelopen bij leerlingen. Het leek erop dat ze wel kritisch waren, nergens allemaal ‘ja-tjes’. Wordt vervolgd…

Posted under Geen rubriek

Een paar dagen geleden nog juichend, nu weer met beide benen op de grond. Havo 5 net een toets tekstbegrip laten doen. We hebben een examen gepakt en daar een aantal vragen uit gehaald. Het resultaat was teleurstellend. Een klasgemiddelde van een 5. En dat een paar weken voor het CSE. Ik was er echt even ontdaan van.

Tekstbegrip aanleren blijft een moeizaam proces. Klein lichtpuntje: deze keer wel teksten terug met onderstrepingen en dingen erbij geschreven. Dat betekent dat ze toch wat gaan doen met die teksten. De klas zelf was er ook van geschrokken.  Ja, ook voor Nederlands moet je oefenen.

Ga proberen om met een groepje apart ook nog reciprocal teaching proberen. Hoop dat ik nog tijd genoeg heb…

En ga met Havo 4 deze periode ook aan de slag met tekstbegrip. Staat niet op het programma, maar wil alvast wat mensen eruit filteren die hier niet goed in zijn. Kan ik mooi combineren met discussie/debat.

Posted under Geen rubriek

Vanavond de toets begrijpend lezen van mijn tweede klas h/v nagekeken en ik heb net drie mooie g/v’s boven het werk gezet van drie meiden waar ik de laatste tijd hard mee gewerkt heb. Het is altijd fijn als je hard werken kunt belonen.

Tijdens het daltonuur ben ik met deze drie meiden bezig geweest met reciprocal teaching.  Je voert dan een gesprek met leerlingen over de tekst. Tijdens dit gesprek leren de leerlingen de volgende vier leesstrategieën uit te voeren: vragen genereren, verduidelijken, samenvatten en voorspellen. Het zijn eigenlijk goede leerlingen (volgens mij v-leerlingen), maar vallen uit op begrijpend lezen. Tot nu toe alleen maar onvoldoendes.

Het is leuk om met ze in gesprek te kunnen gaan en wat fijn dat dat kan dankzij de daltonuren…. Ze zeggen dat ze zichzelf eigenlijk nooit vragen stellen tijdens het lezen, ze vatten niet samen en ze voorspellen helemaal niet. Soms verduidelijken ze wel voor zichzelf.

Ik raak hier steeds meer van in de ban. Bij alle leerlingen die slecht zijn in begrijpend lezen en waar ik mee in gesprek ben gekomen, vind ik hetzelfde terug: samenvatten, voorspellen en vragen stellen is er niet bij. 

Jammer dat deze methode zo arbeidsintensief is. Nu maar hopen dat het geen toeval was dat de resultaten zo omhoog zijn gegaan. Op naar een blijvende verbetering. Duimen maar, en vooral nog even dooroefenen..

Posted under onderzoek

Ik koppel zelf graag vakonderdelen aan elkaar. Dat het vak Nederlands onderdelen als schrijven, lezen, spelling en spreken uit elkaar haalt en apart aanbiedt, vind ik op zijn zachtst gezegd merkwaardig. In Levende Talen maart 2010 worden in het artikel ‘Praktisch Nederlands’ schrijven en lezen aan elkaar gekoppeld. Een volgens mij onmisbaar stel… ‘De koppeling van deze onderdelen is uitermate belangrijk. De kern van goed schrijfonderwijs is wat een schrijver leert van de reactie van de lezers van zijn tekst – de feedback die de schrijver krijgt’.

In het artikel wordt wel wat grappigs gezegd: Deelnemers aan een taaltrainigscursus herkennen wel vaak slecht geschreven teksten, maar ze hebben vaak niet door dat hun eigen teksten ook geregeld moeilijk leesbaar zijn! Volgens mij ook heel herkenbaar bij onze leerlingen (en collega’s..).  Taaltrainers laten ze in groepjes sleutelen aan een tekst om hem leesbaar te krijgen en de volgende stap is om dit ook toe te passen in eigen teksten. Wij hebben net in groepjes leerlingen in Havo 4 krantenartikelen laten schrijven. Daarbij kregen leerlingen naast een individueel cijfer ook een groepscijfer. Ze mochten elkaar helpen bij het schrijven van teksten, wat ze overigens fantiek deden. Dit blijkt dus een goede stap in de richting…

Posted under vakoverstijgend

‘Waarom kunnen leerlingen niet bij Nederlands teksten die ze voor een ander vak, bijvoorbeeld geschiedenis of aardrijkskunde, moeten leren, gebruiken om studerend te lezen? Of bij het voorbereiden van een werkstuk – bij het verzamelen van teksten.’  In Levende Talen van maart 2010 die ik vanmiddag in de brievenbus kreeg, vragen Marjolein Oudakker & Ramon Groenendijk zich dit af. En ik kan het wel met ze eens zijn. Zij zijn als taaltrainers aan het werk in het bedrijfsleven en vinden dat docenten wel wat van hen kunnen leren. Ik zie het meer een voorwaarde voor betekenisvol onderwijs: het zal leerlingen meer motiveren als ze er wat aan hebben. Ik lees zelf ook altijd met een doel…

In het bedrijfsleven richten ze zich sterk op snel en efficient lezen. Ze noemen hierbij de SQ3R-methode: Survey (orienterend lezen), Question (voor jezelf vragen formuleren over de inhoud van de tekst), Read (lezen, maar ook op zoek gaan naar de antwoorden op de vragen), Recite (in eigen woorden opschrijven wat je nu eigenlijk gelezen hebt), Review (alles nogmaals bekijken en nagaan of al je vragen beantwoord zijn.). Vooral de S en de Q  komen volgens de schrijvers niet veel voor in het v.o. Volgens mij krijgen de 3 R’s ook niet zoveel aandacht. Natuurlijk zitten er grote verschillen in het lezen op het v.o. en in het bedrijfsleven en dat is ook prima. Maar ik denk inderdaad dat we wel wat van ze kunnen leren. Dit rijtje spreekt me meer aan dat het bekende rijtje ‘zoekend, orienterend … lezen’.

Posted under vakliteratuur, vakoverstijgend