Sonja Nederlands – tekstbegrip

Net het Onderwijsblad ontvangen (nr. 2, 30 januari 2010). Meteen nieuwsgierig, want op het omslag stond de aankondiging ‘Nieuwste wetenschappelijke inzichten over begrijpend lezen’. Het artikel zelf valt een beetje tegen.Het blijft erg oppervlakkig. Maar het is wel erg interessant onderzoek wat er wordt verricht. Eindelijk eens niet het technische lezen dat de aandacht krijgt. Uit het onderzoek blijkt dat er onder zwakke lezers twee typen lezers te identifyceren zijn: de lezers die alleen binnen de tekst zoeken naar betekenis en hun achtergrondkennis niet aanspreken, en de lezers die wel hun achtergrondkennis mobiliseren, maar voornamelijk irrelevante informatie opdiepen waardoor ze de tekst niet begrijpen. In het artikel wordt aangegeven dat dit te leren valt, maar verder wordt niet gemeld hoe dat dan moet. (Helaas..) Het gaat dus vooral om achtergrondkennis en verbanden leggen tussen wat je leest en wat je weet. Bij hardop denken komt dit een stuk beter tot zijn recht. 

Ook in dit artikel wordt weer gezegd dat je niet vroeg genoeg kunt beginnen met het ontwikkelen van begripsvaardigheden (arme leerkrachten van de groepen 1 en natuurlijk de peuterspeelzaalleidsters..)

Interessant ook vond ik een kader bij het artikel waarin Vernooy aangeeft dat ‘uit internationaal onderzoek bekend is dat het werken aan de woordenchat en achtergrondkennis wel een positief effect heeft op het begrijpend lezen. En werken met actuele teksten uit kranten vergroot de leesmotivatie en het begrip enorm’. Ook geeft hij aan dat uit onderzoek bij leerlingen uit groep 8 door het Cito blijkt dat er geen verband is  tussen de  kennis van leesstrategieeen en het begrijpen en interpreteren van teksten. Zouden we nou eindelijk eens verlost worden van schoolboeken waarin kinderen alleen maar opgezadeld worden met (betekenisloze strategieeen)?

Ik wil daar nog aan toevoegen dat ik ook hoop dat het eind in zicht is van het stellen van vragen bij teksten. Ik heb er als docent alleen maar last van. Leerlingen beschouwen die vragen als uitgangspunt bij het lezen van teksten. Ze moeten die vragen beantwoorden en gaan als een puzzel op zoek naar de antwoorden. Ik probeer ze er steeds van te doordringen dat de tekst het belangrijkste is. Die tekst moet je snappen, dan komen die vragen straks vanzelf. Bovendien zijn het altijd dezelfde vragen. Een lastige wedstrijd, zeker aan het eind de schoolopleiding als het examen in zicht komt. Zelfs dan zijn er zat kinderen die de tekst even vluchtig lezen (gelukkig ze zijn aan het eind) en dan proberen per vraag het antwoord te zoeken in de tekst. Het begrijpen van een tekst zou al makkelijker gaan als er eens vragen kwamen voor gesprekken over die tekst waardoor we er samen over kunnen praten en inzicht krijgen in wat die schrijver nou wil met zijn tekst.

Posted under Geen rubriek, onderzoek

Jammer dat ik zo weinig tijd heb. Er ligt heel wat leesvoer klaar over onderzoek naar leesvaardigheid. Ik kwam in Levende Talen tegen dat Helge Bonset en Martine Braaksma  een mooie publicatie Het schoolvak Nederlands opnieuw onderzocht hebben gemaakt waarin een overzicht van 40 jaar onderzoek naar het schoolvak Nederlands. 95 Onderzoeken over leesonderwijs zijn verschenen van 1969-2007, waarvan de meeste in de periode 1987-1997  (47). Van 1997-2007 zijn er 24 onderzoeken geweest.  Er is een databank en die zal verder ook gevuld gaan worden. Je kunt de publicatie downloaden: http://taalunieversum.org/onderwijs/onderzoek

De databank: http://taalunieversum.org/onderwijs/onderzoek/databank

Posted under onderzoek

Lekker kerstvakantie! Een tijd niets meer aan mijn blog kunnen doen door de drukte die altijd onvermijdelijk ontstaat in deze tijd. Ik had me voorgenomen op mijn gemak wat theorie over tekstbegrip door te werken tijdens deze vakantie. Niet helemaal gelukt. Ik was zo moe, dat ik de eerste week echt heb moeten besteden aan slapen en alleen wat achterstallig huishoudelijk werk heb gedaan.

De laatste week gaat alweer in en ik wil me nu toch aan mijn voornemen houden. Begonnen met een ontwerp van het ILO van Lotte Vermey ‘het verbeteren van tekstbegrip door middel van sorteertaken.’ Binnenkort te vinden op de repository van de ILOwebsite van de UvA:  http://ilo.publication-archive.com/public?fn=enter&repository=1 Volgens haar blijkt uit de theorie dat er drie opties zijn om tekstbegrip te verbeteren:

1. het gebruik van een ander soort teksten: teksten die beter aansluiten bij de belevingswereld en/of de voorkennis van leerlingen.

2. ervoor zorgen dat leerlingen een actievere houding krijgen tijdens de lessen door leerlingen nieuwe kennis te laten koppelen aan al bestaande kennis. Dus een veranderingen in de activerende didactiek. 

3. door een verandering aan te brengen in de vragen die worden gesteld, en dan vooral de vragen waarin gezocht wordt naar tekststructuren.

Zij is met de laatste optie aan de slag gegaan. Daarbij heeft ze het artikel als uitgangspunt genomen van Kamalski J. e.a. (2005) Hoe kun je het beste meten of een leerling een tekst begrijpt? Een vergelijkend onderzoek naar vier methoden. In: Levende Talen Tijdschrift, 6, 4, pp. 3-9.

Kamalski heeft onderzocht welke soort vragen tekstbegrip het beste meten. De soort vragen die zij onderzocht waren: 1. meerkeuzevragen en open vragen volgens CITO; 2. cloze test ofwel ‘gatentekst; 3. mental method ofwel ‘hokjes vullen en 4. sorteertaken, ofwel ‘groepjes maken’. Uit het onderzoek kwam 4. sorteertaken het beste uit de bus.  

Posted under methodes, onderzoek, vakliteratuur

Vandaag een les geprobeerd aan de hand van de ‘hardop denken’ strategie. Ik heb net een boek gelezen van J. Wilhelm Hardop leren lezen. http://www.onderwijsmaakjesamen.nl/magento/index.php/creatief-denken-1/hardopdenkend-leren-lezen.html

Ervaren lezers hebben veel strategieen tot hun beschikking. Onervaren lezers niet en zij weten ook niet welke strategieen er gebruikt kunnen worden. Door hardop denkend voor te doen wat je allemaal doet bij een tekst, maak je dit zichtbaar voor deze lezers. Ik merk vaak dat de wat zwakkere lezers een tekst lezen door bovenaan te beginnen en net zo lang door te lezen tot ze bij het eind zijn. Gelukkig, ze hebben de tekst uit. Dan gaan ze kijken welke vragen ze moeten beantwoorden om dan in de tekst het antwoord te gaan zoeken.

Gisteren geprobeerd om een havo 4 klas te laten zien wat ik allemaal doe als ik een tekst lees. Een aantal leerlingen herkenden dit en gaven aan dit ook te doen. Een paar leerlingen waren oprecht verbaasd: ‘doe je dit echt allemaal juf? Kun je dat leren?’ Een mooi begin, voor een heel complexe zaak. Geen idee of ik ze dit kan leren. Volgens Wilhelm wel. (De tekst bleven ze overigens saai vinden…)

Posted under onderzoek