Sonja Nederlands – tekstbegrip

Ik heb me gehouden aan mijn voornemen om met sorteertaken weer aan de slag te gaan. In havo 5 heb ik sorteertaken bedacht bij een oude examentekst.

Die sorteertaken blijken erg activerend. Leerlingen gaan in tweetallen direct aan de slag. En dan bedoel ik ook echt alle leerlingen. Heerlijk. Het is een duidelijke opdracht, ze vinden het leuk (of niet heel erg) om de woorden bij elkaar te zoeken en ze weten dat ik aan het eind van de les groepjes zal vragen om een groepje door hen bij elkaar gezochte woorden te presenteren en uit te leggen (dat zal ook wel geholpen hebben om aan de slag te gaan).

Wel moet ik als docent soms wat bijsturen, want de groepjes die de leerlingen maken, kloppen niet helemaal als je met ze in gesprek gaat. Ook hier zie ik dat de goede leerlingen heel goed kunnen uitleggen waarom ze bepaalde woorden bij elkaar zetten. Soms leggen leerlingen rare verbanden, waardoor direct blijkt dat ze de tekst niet helemaal begrepen hebben. Een uitstekend middel dus om te kijken of ze de tekst echt begrepen hebben. Dat merk je vooral als je leerlingen de groepjes laat uitleggen. Dit heb ik gedaan als ik in de klas rondloop en aan het eind van de les heb ik leerlingen groepjes laten noemen en die besproken. Je zou als tussenstap ook leerlingen elkaars groepjes kunnen laten vergelijken. Mooi voor een volgende les.

Ik ben blij dat ik hier weer mee aan de slag ben gegaan. Het is zeker de moeite waard om vaker te doen. Ik wil ook een keer proberen de leerlingen van havo 5 sorteertaken te laten maken voor leerlingen van havo 4. Het leukst zou het zijn als ik de leerlingen van beide klassen ook echt met elkaar in contact zou kunnen laten brengen. Maar dat zal organisatorisch wel een hele klus worden… Voorlopig weer wat materiaal voor vervolglessen.

Posted under activerende didactiek, Geen rubriek

Ik zag er een beetje tegenop om vwo5 de D-toets (diagnostische toets uit de methode) te laten maken, al zie er wel het nut van in, zo vlak voor het SE. Deze toets stelt precies de vragen zoals ze die op het SE straks krijgen. Maar ik zag de bui al hangen, veel leerlingen vinden dit te saai voor woorden en het wordt meestal een behoorlijke strijd om iedereen aan het werk te krijgen.

Dalton en Marzano dan maar. Ik laat leerlingen kiezen. Natuurlijk zijn er altijd leerlingen die die D-toets willen maken en willen weten of ze goed voorbereid zijn voor een SE (keuze 1).
Keuze 2 is een krantenartikel uit de krant van gisteren. Het boekenweekgeschenk gaat over het neerstorten van de Russische MIG in 1989. De krant besteedt er een heel artikel aan waarin uitgelegd wordt wat er ook alweer precies gebeurd was. Ook wel leuk voor jongens denk ik. Wel een opdracht erbij. Geen vragen, maar een stroomdiagram laten maken waarin de gebeurtenissen op een rij moeten worden gezet. Ik presenteer deze opdracht als een wat simpelere variant.
Keuze 3 presenteer ik als de moeilijkste, als je al behoorlijk goed bent in tekstbegrip en wel een beetje klaar bent met vragen beantwoorden bij teksten (ik formuleer het iets netter). Zij krijgen sorteertaken bij een iets ouder krantenartikel over privacy (vorige week verschenen). Een bewust gekozen onderwerp, omdat dit onderwerp vaak in de examens voorkomt. Ze hebben nog nooit eerder gewerkt met sorteertaken, dus ik heb zelf de woorden uit de tekst gehaald. Deze opdracht laat ik in tweetallen maken, zodat het gesprek over de tekst op gang komt.

Keuze helpt. De leerlingen komen snel tot een keuze. De tweetallen geef ik een plek op de gang. De anderen gaan stil aan het werk. Iedereen begint snel. Heerlijk. Op de gang is het wat onrustiger, maar als ik nog een keer de opdracht uit leg, en samen met hen een begin maak, is ook hier iedereen, op 1 tweetal na, aan het werk.
Nu nog zorgen dat ik iedereen ook even feedback geef op het gemaakte werk. Eerst naar de groep met sorteertaken. Er ontstaat een leuk gesprek over de tekst naar aanleiding van de gemaakte groepjes. Behalve het tweetal is iedereen goed betrokken. ‘Best een leuke manier’, juf, merkt een leerling op. ‘Is eens wat anders’. Daarna een paar opgaven besproken met de leerlingen die de D-toets hebben gemaakt. Ook hier een goede, betrokken houding, met wat vragen over het SE. Een leerling heeft gekozen voor de tekst over de MIG. Ik heb nog vijf minuten met haar een geanimeerd gesprek over het neerstorten van de MIG. Een leuke les, waar ik eerst enorm tegenop zag. En een bevestiging dat Marzano toch maar weer gelijk heeft.

Posted under activerende didactiek, differentiatie, Geen rubriek, leerstijlen, methodes, samenwerkend leren

Vandaag de eerste les gegeven in het kader van ons onderzoek. De leerlingen uitgelegd wat sorteertaken zijn, daarna via directe instructie ingeoefend. En ik werd gaandeweg enthousiast. De leerlingen waren heel actief. Ze vinden het prima om de begrippen op post-its geschreven, bij elkaar te leggen. Ze gaan er met elkaar over in gesprek. Ik heb ze ook de rijtjes van de andere leerlingen laten zien. Daar ontstonden ook discussies over. Waarom leg je nou die begrippen bij elkaar? Aan het eind van de les nog even nagepraat met een paar leerlingen. ‘Ik ben nu meer bezig met de tekst’ kreeg ik van een leerling terug en ‘het is leuker’. Precies wat ik meestal ook bereik met reciprocal teaching. Maar deze sorteertaken zijn veel minder ‘arbeidsintensief’ en veel beter te doen met een grote groep leerlingen. Ik ben benieuwd naar de volgende lessen. Hoe lang blijft dit leuk en geeft het ook echt beter resultaat? Wordt vervolgd.

Posted under Geen rubriek

Ik heb de eerste les gegeven met sorteertaken. Ik heb dit in een havo 5 klas gedaan. Ik heb de uitleg en de powerpoint gebruikt uit het onderzoek van Lotte Vermeij. Daarna heb ik de leerlingen een eindexamen tekst gegeven die ze al eerder gelezen hadden. Hier heb ik zelf 15 functiewoorden bij gemaakt. In groepjes liet ik ze de functiewoorden sorteren. Het leverde heel wat vragen op. Ze hadden dit nooit eerder gedaan en begrepen het niet. Uiteindelijk gingen ze aan het werk. Opvallend: tussendoor kwamen steeds leerlingen vragen of het zo goed was. Ze vonden het raar dat ik zei dat er meerder oplossingen mogelijk waren. Wel kwamen er gesprekken op gang tussen de leerlingen. Dit vond ik erg leuk, omdat ik dit nooit eerder heb gehoord tijdens teksten en vragen maken. ‘Ja, maar hier staat…” en ‘waarom die bij elkaar, hier…’. Ik heb de groepjes de oplossingen op het bord laten schrijven (altijd leuk..). Twee groepjes kwamen er niet uit, maar keken met belangstelling wat er op het bord belandde. Helaas was de les bijna om en was de nabespreking te kort. Ik ga hier zeker mee door. Wel ga ik in een andere klas eerst een keer samen met ze de opdracht doen, dat schept misschien wat meer duidelijkheid…

Posted under onderzoek

Lekker kerstvakantie! Een tijd niets meer aan mijn blog kunnen doen door de drukte die altijd onvermijdelijk ontstaat in deze tijd. Ik had me voorgenomen op mijn gemak wat theorie over tekstbegrip door te werken tijdens deze vakantie. Niet helemaal gelukt. Ik was zo moe, dat ik de eerste week echt heb moeten besteden aan slapen en alleen wat achterstallig huishoudelijk werk heb gedaan.

De laatste week gaat alweer in en ik wil me nu toch aan mijn voornemen houden. Begonnen met een ontwerp van het ILO van Lotte Vermey ‘het verbeteren van tekstbegrip door middel van sorteertaken.’ Binnenkort te vinden op de repository van de ILOwebsite van de UvA:  http://ilo.publication-archive.com/public?fn=enter&repository=1 Volgens haar blijkt uit de theorie dat er drie opties zijn om tekstbegrip te verbeteren:

1. het gebruik van een ander soort teksten: teksten die beter aansluiten bij de belevingswereld en/of de voorkennis van leerlingen.

2. ervoor zorgen dat leerlingen een actievere houding krijgen tijdens de lessen door leerlingen nieuwe kennis te laten koppelen aan al bestaande kennis. Dus een veranderingen in de activerende didactiek. 

3. door een verandering aan te brengen in de vragen die worden gesteld, en dan vooral de vragen waarin gezocht wordt naar tekststructuren.

Zij is met de laatste optie aan de slag gegaan. Daarbij heeft ze het artikel als uitgangspunt genomen van Kamalski J. e.a. (2005) Hoe kun je het beste meten of een leerling een tekst begrijpt? Een vergelijkend onderzoek naar vier methoden. In: Levende Talen Tijdschrift, 6, 4, pp. 3-9.

Kamalski heeft onderzocht welke soort vragen tekstbegrip het beste meten. De soort vragen die zij onderzocht waren: 1. meerkeuzevragen en open vragen volgens CITO; 2. cloze test ofwel ‘gatentekst; 3. mental method ofwel ‘hokjes vullen en 4. sorteertaken, ofwel ‘groepjes maken’. Uit het onderzoek kwam 4. sorteertaken het beste uit de bus.  

Posted under methodes, onderzoek, vakliteratuur