Sonja Nederlands – tekstbegrip

Het blijft lastig om goede, activerende werkvormen te vinden om teksten te lezen. Heel snel blijf ik in de val trappen van een tekst lezen en vragen beantwoorden. Wat is dat toch, terwijl ik best een heel arsenaal heb opgebouwd om op een andere manier aan de slag te gaan.
Vandaag dus echt anders aan de slag. Eerst willekeurige groepjes gemaakt van 3 leerlingen in 6 vwo. Ik heb ze een examentekst gegeven met een lijstje woorden uit de examentekst die volgens mij lastig kunnen zijn.

Eerst laat ik ze kijken naar hun woordenschatkennis. Nr 1 test aan de hand van het lijstje de woordenschatkennis van de nummers 2 en 3 nadat ik even heel kort heb uitgelegd waar deze tekst over gaat.
Daarna geef ik elke leerling drie kernwoorden. (Een variant van sorteertaken) De nummers 1, 2 en 3 krijgen dus ieder drie kernwoorden uit de tekst. Daarna gaan ze allemaal de hele tekst lezen met de opdracht straks een samenhangend verhaal te maken van hun drie woorden.

En tot slot laat ik elk nummer drie vragen maken en die hardop modellen aan de andere twee leerlingen. Hoe komen ze tot het antwoord?

Een heel actieve les, waarbij iedereen meedoet. Er zitten volgens mij ook een paar leerzame elementen in. Ik hoop in dit stadium van het jaar dat ze zich bewust gaan worden van hun woordenschatkennis en ze van anderen gaan zien hoe ze vragen beantwoorden. In ieder geval is gelukt dat de sfeer positief en erg werkzaam is. Straks nog een keer uitproberen in een andere examenklas.

Posted under activerende didactiek, Geen rubriek, strategieeen, woordenschat

Hoe gemotiveerd ben ik zelf nog om over tekstbegrip te schrijven? Dat schoot door mijn hoofd nu ik zelf weer lessen tekstbegrip aan het geven ben. En daarmee bedacht ik me ook weer dat het begrip ‘motivatie’ bij mij eigenlijk volledig naar de achtergrond gezakt was, net als mijn drang om te bloggen.

Door mijn nieuwe baan bij de UvA als vakdidacticus kreeg ik weer artikelen onder ogen over tekstbegrip. Met natuurlijk veel aandacht voor motivatie. Daardoor geprikkeld werd ik weer uitgedaagd om mijn lessen motiverender te maken. Het werkt bij mij het beste als ik het niet te groot maak. Vandaag heb ik daarom ingezoomd op keuzemogelijkheden. Als kinderen zelf teksten mogen kiezen, dan zijn ze gemotiveerder daar iets mee te doen.

Mijn leerlingen van havo 5 en vwo 6 kregen vandaag drie keuzes voorgelegd: werken aan hun leesopdrachten uit het boek, een oefenexamen maken of aan de slag gaan met een aantal door mij uit kranten gekopieerde artikelen.

Het leek mij als docent dat leerlingen vooral met die artikelen aan de slag zouden gaan. Ik had zes artikelen geselecteerd waaruit mooie ‘Brandende Kwesties (BK)’ zouden kunnen komen. Als spreekopdracht moeten deze leerlingen een speech houden over een zelf gekozen onderwerp. Veel leerlingen hebben nog geen onderwerp. Die artikelen zouden dan mooi kunnen combineren. De leerlingen kregen bij de artikelen de opdracht mee een stelling te bedenken voor de BK, een moeilijke woorden-lijstje te maken en een samenvatting te schrijven van tussen de tien en vijftien zinnen. De eerste versie van de samenvatting moesten ze alleen maken, daarna moesten ze een maatje zoeken met dezelfde tekst, de samenvattingen naast elkaar leggen en eventueel verbeteren, schrappen en/of toevoegen. De netversie werd dan ingeleverd.

Tot mijn verbazing kozen de leerlingen heel divers. Er werd uit het boek gewerkt, best wel veel leerlingen kozen voor een eindexamen en een paar leerlingen kozen een artikel. Er werd zo lekker gewerkt, dat ik met een groepje dat niet goed is in tekstbegrip lekker op de gang heb kunnen werken. Bij inleveren nog even nagevraagd. De leerlingen leken tevreden over de keuzemogelijkheden en ik was tevreden over de werkhouding.

Bovendien ben ik zeker weer gemotiveerd voor dit schooljaar om toch weer hard aan de slag te gaan met dat weerbarstige, maar bijzonder interessante onderwerp tekstbegrip.

Posted under differentiatie, Geen rubriek, motivatie

De examens zijn nu wel heel erg dicht bij. Mijn 5 havo-leerlingen zijn er klaar voor. We hebben nu zo vaak geoefend, individueel, in kleine groepen en klassikaal, dat er een sfeertje is ontstaan dat ze nu wel weten wat er komt. En ook ik heb er vertrouwen in. Het moet ze gaan lukken.
Gelukkig voelde ik me gesteund door het artikel in Levende Talen van deze maand waarin staat dat hardop denken een goede manier is om leerlingen mee te nemen in het begrijpen van teksten. Dat kan ik zeker beamen. Nu maar hopen dat het zich ook omzet in resultaat.

Nog net even voor het examen Srod eruit gevist. Hij zit steeds net op de rand van een zes. Soms er net boven, soms er net onder. Even samen gezeten in een klein groepje. Als ik hem per alinea terug laat vertellen, komt hij er bijna niet uit. Toch even schrikken nog. Gelukkig zit er een leerling bij die dit uitstekend kan. Je ziet Srod denken. Aan het eind van het uur kan hij dankzij hulp van medescholieren veel beter vertellen wat hij leest. Nu maar hopen dat hij zo kort voor het examen hier nog profijt van heeft.

Posted under Geen rubriek

Net een vragenlijst van een collega ingevuld die bezig is met een promotieonderzoek naar on-line tekstbegrip. Wel bijzonder dat ik hem nodig hem op überhaupt hierover na te denken. Nooit echt bij stil gestaan of er verschillende vaardigheden voor nodig zijn. Leuk om het daarover te hebben en ik kan voortaan geen tekst op internet meer lezen zonder me af te vragen wat voor vaardigheden ik nodig heb. Een mooi onderzoek in ieder geval.

Posted under Geen rubriek

Alweer een tijd niets gepost. Ik trap toch weer een beetje in de valkuil van de bestaande lessen die ik al ken. Dus tijd voor weer wat actie in de tent. En goed nadenken wat ik eigenlijk wil met het lezen van teksten. In kleine groepen werken, werkt voor mij het best. Nu is het tijd om meer betekenis te gaan geven aan het lezen van teksten en er opdrachten bij te bedenken waardoor de teksten betekenisvoller worden.

Posted under Geen rubriek

De eerste lessen tekstbegrip in havo 5 zitten er weer op. Fijn dat ik klassen heb die ik ook vorig jaar les heb gegeven. Dan kun je toch sneller door waar je gebleven bent.

Vandaag twee havo 5 klassen achter elkaar. Leuk om af en toe dezelfde les te geven achter elkaar. Je kunt dan nog bijsturen als er iets niet lekker loopt. Soms reageren klassen ook gewoon heel anders.

Ik wilde inzoomen op de opbouw van een tekst. Uitgangspunt daarbij vormde de examenvraag waarin tussenkopjes gegeven worden en gevraagd wordt bij welke alinea elk tussenkopje begint.

Omdat ik uit ervaring weet dat in gesprek gaan over een tekst mooie dingen kan opleveren bij leerlingen had ik gekozen voor het werken in groepjes van 3. Ze hadden thuis de tekst al gelezen (tenminste dat was de huiswerkopdracht geweest) en moesten in drietallen de tekst verdelen in vijf grote delen.

Je merkt het meteen als de klas rumoerig wordt en er snel telefoontjes verschijnen, er naar de toilet gegaan wordt en er mensen van hun plaats afgaan. Hier wordt niet gewerkt. Het is dan meestal te moeilijk, te abstract voor ze. Dus het klassikaal terug gepakt en dat ging snel beter.

De tweede havo 5 klas heb ik veel meer klassikaal meegenomen door de tekst. Daarbij aangevend dat het mijn bedoeling is het uiteindelijk zo voor elkaar te krijgen dat ze dit zelf in groepjes kunnen. Mooi om te zien dat een tussenstap zetten beter werkt en dat het onrustige bij de andere klas vooral kwam door de te moeilijke opdracht.

Posted under Geen rubriek

Vrijdag de laatste examentraining gegeven aan 6 vwo. Eerst was ik van plan de drie uur die me gegeven zijn te gebruiken voor het maken van een examen. Maar dat was de eerste keer niet echt een groot succes. Nabespreken lukt bijna niet meer als de leerlingen drie uur intensief bezig zijn geweest. En ik heb te lang daarna les om in de les effectief te bespreken. De tekst is alweer vergeten en de antwoorden zijn niet meer zo heel belangrijk.
Het wordt ook steeds moeilijker de leerlingen te motiveren zo vlak voor het examen, want ze denken het nu wel te kunnen die samenvatting en tekstbegrip. Er zijn vakken waar ze meer moeite mee hebben.

Daarom heb ik het deze keer gezocht in differentiatie en keuze. Dat motiveert altijd beter. Ja, ik had een examen gekopieerd voor degenen die dit graag wilden. Ik had ze ook beloofd dit voor ze na te kijken, met cijfer en tips voor verbetering. Voor de hele goede leerlingen had ik een opdracht waarin ik ze lesmateriaal liet ontwerpen: zij moesten een sorteertaak bedenken bij een examentekst. En ik ging met een groepje aan de slag die met mij samen een tekst met vragen zouden doornemen. Uiteindelijk kozen rond de 12 leerlingen voor mijn instructie, een klein groepje voor de sorteertaken en de rest ging aan het examen.

Heerlijk om met een kleinere groep (op de gang) te werken, alleen maar meiden en een rare tekst over feminisme. Ik liet ze de tekst in een schema zetten (een woordweb) om grip te krijgen op de structuur. Samen kregen we ook een heel gesprek over de tekst. Een ontspannen, hardwerkende sfeer en na afloop ook nog de verzuchting dat ze hier echt wat aan hadden en zin kregen om het thuis te gaan proberen. Ook de leerlingen met sorteertaken deden het goed. ‘Best moeilijk hoor juf’, ze hadden er een flinke uitdaging aan gehad en wilden hun werk de volgende les zelf presenteren aan de rest van de klas. Heerlijk.
Terug in de klas waar de leerlngen aan het werk waren met een examen, werd ik weer op mijn plek gezet. De leerlingen die in drie uur een examen zouden maken, hadden het niet heel serieus genomen. Wat kletsen, wat met een ipad geklungeld, hun telefoons… zucht….

Posted under CSE, Geen rubriek

Debby, de leerlingbegeleidster, stuurde me een mail. Ze vroeg of ik eens met Lyzza uit havo 4 in gesprek wilde. Zij ging niet zo goed op school en had bij Debby aangegeven zo’n moeite te hebben met het begrijpen van teksten. Ik schrok wel even, want ik geef Lyzza gewoon les en het was me nog niet echt opgevallen. Voor begrijpend lezen had ze zelfs een ruime zes gehaald. Dus voor mij geen aanleiding tot zorg. Wel was ze in mijn lessen nauwelijks gemotiveerd.

In mijn eerste gesprek met Lyzza schrok ik wel. Ze gaf mij aan dat het lezen altijd een probleem was geweest. Ze had een E-score voor begrijpend lezen op de basisschool. Ze was getest op dyslexie, maar daar was niets uitgekomen. Het lezen leek haar inmiddels een andere wereld. ‘Juf, dan lezen mijn vriendinnen teksten voor geschiedenis en dan kunnen ze er echt een verhaal over vertellen’. Er klonk oprechte bewondering door in haar stem. Ze begreep er ook niets van dat er mensen waren die hele dikke boeken lazen en dat nog leuk vonden ook. Voor haar was lezen inmiddels een activiteit die ze zoveel mogelijk ontweek. Het was een wereld waarin zij niet kon doordringen. Zij bleek samenvattingen letterlijk uit haar hoofd te leren en ze keek geschiedenisfilmpjes op youtube. Bijzonder dat ze het daarmee nog zo ver gebracht had.

Waar moest ik beginnen? Was dit niet boven mijn macht? Ik begon toch maar met te kijken of ik het denkproces op gang kon krijgen bij het lezen van teksten. Ik wilde weten of ze dat uberhaupt kon. Dus maar simpel beginnen. Op mijn bureau lag een dichtbundel en daarin ging ik op zoek naar een gedicht van Annie M.G. Schmidt. Het gedicht over meneer van Zoeten die zijn voeten op zondag waste in het aquarium. Ze las de woorden hardop. En ik vroeg haar wat ze voor zich zag. Niets. Ik vroeg of er moeilijke woorden in zaten. Nee, dat niet. Dus ik begon het voor te doen. Te vertellen wat ik er allemaal bij dacht. Dat ik meneer van Zoeten meteen voor me zag als een plaatje. Met zijn voeten in een aquarium. En ze ging met me mee. Ze vond het wel grappig. Daarna het fluitketeltje geprobeerd. Dat ging al beter. Ze begreep alleen niet dat de braadpan en de juspan aparte pannen waren. Maar ineens leek het of ze een andere wereld binnen stapte. Een literaire thriller erbij gepakt. Het verhaal begon met een vrouw die kleren en sokken klaarlegde voor haar man en zich afvroeg waarom ze dat al jaren deed. Ik vertelde Lyzza dat een begin van een verhaal altijd moeilijk is, omdat je nog zo weinig weet. Maar dat je steeds meer informatie krijgt en steeds nieuwsgieriger wordt. We lazen samen en ik nam haar mee in het verhaal. Ineens riep ze uit dat ze nu zin had om door te lezen. Dat gevoel kende ze niet.
Ook haar woordenschat was niet heel groot. Toen we lazen dat de hoofdpersoon beschikte over een groot vermogen, had ze niet begrepen dat de vrouw rijk was. Toen we moesten stoppen wilde Lyzza het boek graag meenemen en we hebben afgesproken voor een volgende keer. Ik heb geen idee of we het gaan redden. Er is nog een lange weg te gaan en het schooljaar nog kort. Ik ben bang dat dit iets te groot is voor mij. Maar het was heerlijk om te zien dat ze ineens een beetje door kreeg hoe het voelt om door het lezen van een tekst in een andere wereld te belanden. Ik hoop dat ze niet teleurgesteld raakt als ze er thuis toch niet uit komt. Maar als je het al tot havo 4 gered hebt, is ze vast een doorzetster.

Lyzza deed die middag enorm haar best in mijn les. Een klein beetje schaamte overviel me daarbij wel. Had ik weinig gemotiveerd toch weer verward met niet kunnen?

Posted under Geen rubriek, leerlingen aan het woord

Als ik de herkansing samenvatten van Tom uit 6v nakijk, komt de twijfel opzetten. De vorige keer heeft hij een 4 gehaald, nu kom ik uit op een 8.2. Dat is wel een heel groot verschil. Het is een oud examen, zou hij toevallig dit examen geoefend hebben? Tom volgt bij mij wel wat extra lessen samenvatten waarbij we in een kleine groep hardop aan het denken zijn en elkaars strategieen bespreken.
Gelukkig laat ik altijd de tekst erbij inleveren. Als ik zijn tekst pak, slaat de blijdschap toe. Tom heeft zijn markeerstift goed gebruikt en door de aantekeningen die hij in de kantlijn maakt, kan ik zijn denkproces heel goed volgen en dat ziet er echt goed uit. Hij heeft de structuur van de tekst duidelijk begrepen: Hij heeft kernzinnen gemarkeerd, geeft in de kantlijn aan wanneer de schrijver iets nieuws begint, noteert in de kantlijn het woord ‘voorbeeld’ en geeft met pijlen aan bij wat dit voorbeelden zijn en hij markeert signaalwoorden. Het is een modelvoorbeeld. Dit zou kunnen betekenen dat Tom een enorme stap heeft gemaakt. Ik hoop het zo. Snel in gesprek met hem. En ik ga zijn gemarkeerde tekst zeker gebruiken voor andere leerlingen.

Als ik daarna de herkansingen lezen van havo 4 bekijk, blijken ook daar grote stappen gezet te zijn. Zou mijn zoektocht dan eindelijk echt resultaat gaan opleveren? Ook hier is druk gemarkeerd en een paar leerlingen hebben opmerkingen in de kantlijn geschreven. Deze leerlingen zie ik het derde uur. Ze geven allemaal aan zich nu veel meer gefocust te hebben op de tekst en niet meer alleen op de vragen. ‘Ik heb wel 35 minuten over de tekst gedaan juf’. Zij lijken ervan overtuigd dat het heeft geholpen. Ik sta even te stralen en hoop tot in het diepst van mijn hart dat het een blijvende verandering voor ze is en ik bij het volgende SE hier weer een succesverhaal kan schrijven. Nu gewoon maar even ervan genieten. Tekstbegrip is zo onvoorspelbaar weet ik inmiddels…

Posted under Geen rubriek

Ik heb me gehouden aan mijn voornemen om met sorteertaken weer aan de slag te gaan. In havo 5 heb ik sorteertaken bedacht bij een oude examentekst.

Die sorteertaken blijken erg activerend. Leerlingen gaan in tweetallen direct aan de slag. En dan bedoel ik ook echt alle leerlingen. Heerlijk. Het is een duidelijke opdracht, ze vinden het leuk (of niet heel erg) om de woorden bij elkaar te zoeken en ze weten dat ik aan het eind van de les groepjes zal vragen om een groepje door hen bij elkaar gezochte woorden te presenteren en uit te leggen (dat zal ook wel geholpen hebben om aan de slag te gaan).

Wel moet ik als docent soms wat bijsturen, want de groepjes die de leerlingen maken, kloppen niet helemaal als je met ze in gesprek gaat. Ook hier zie ik dat de goede leerlingen heel goed kunnen uitleggen waarom ze bepaalde woorden bij elkaar zetten. Soms leggen leerlingen rare verbanden, waardoor direct blijkt dat ze de tekst niet helemaal begrepen hebben. Een uitstekend middel dus om te kijken of ze de tekst echt begrepen hebben. Dat merk je vooral als je leerlingen de groepjes laat uitleggen. Dit heb ik gedaan als ik in de klas rondloop en aan het eind van de les heb ik leerlingen groepjes laten noemen en die besproken. Je zou als tussenstap ook leerlingen elkaars groepjes kunnen laten vergelijken. Mooi voor een volgende les.

Ik ben blij dat ik hier weer mee aan de slag ben gegaan. Het is zeker de moeite waard om vaker te doen. Ik wil ook een keer proberen de leerlingen van havo 5 sorteertaken te laten maken voor leerlingen van havo 4. Het leukst zou het zijn als ik de leerlingen van beide klassen ook echt met elkaar in contact zou kunnen laten brengen. Maar dat zal organisatorisch wel een hele klus worden… Voorlopig weer wat materiaal voor vervolglessen.

Posted under activerende didactiek, Geen rubriek