Sonja Nederlands – tekstbegrip

Ik heb me gehouden aan mijn voornemen om met sorteertaken weer aan de slag te gaan. In havo 5 heb ik sorteertaken bedacht bij een oude examentekst.

Die sorteertaken blijken erg activerend. Leerlingen gaan in tweetallen direct aan de slag. En dan bedoel ik ook echt alle leerlingen. Heerlijk. Het is een duidelijke opdracht, ze vinden het leuk (of niet heel erg) om de woorden bij elkaar te zoeken en ze weten dat ik aan het eind van de les groepjes zal vragen om een groepje door hen bij elkaar gezochte woorden te presenteren en uit te leggen (dat zal ook wel geholpen hebben om aan de slag te gaan).

Wel moet ik als docent soms wat bijsturen, want de groepjes die de leerlingen maken, kloppen niet helemaal als je met ze in gesprek gaat. Ook hier zie ik dat de goede leerlingen heel goed kunnen uitleggen waarom ze bepaalde woorden bij elkaar zetten. Soms leggen leerlingen rare verbanden, waardoor direct blijkt dat ze de tekst niet helemaal begrepen hebben. Een uitstekend middel dus om te kijken of ze de tekst echt begrepen hebben. Dat merk je vooral als je leerlingen de groepjes laat uitleggen. Dit heb ik gedaan als ik in de klas rondloop en aan het eind van de les heb ik leerlingen groepjes laten noemen en die besproken. Je zou als tussenstap ook leerlingen elkaars groepjes kunnen laten vergelijken. Mooi voor een volgende les.

Ik ben blij dat ik hier weer mee aan de slag ben gegaan. Het is zeker de moeite waard om vaker te doen. Ik wil ook een keer proberen de leerlingen van havo 5 sorteertaken te laten maken voor leerlingen van havo 4. Het leukst zou het zijn als ik de leerlingen van beide klassen ook echt met elkaar in contact zou kunnen laten brengen. Maar dat zal organisatorisch wel een hele klus worden… Voorlopig weer wat materiaal voor vervolglessen.

Posted under activerende didactiek, Geen rubriek

Bij mij thuis ligt nummer 8 van Levende Talen nog geseald op een grote stapel te wachten tot het kerstvakantie is. Mijn collega had wat meer tijd, want zij heeft het artikel ‘De leerling als eigenaar van de leesvaardigheidslessen‘ netjes gekopieerd in mijn postvakje gelegd. Tijdens een tussenuur toch even snel lezen. Alle oplossingen om mijn lessen lezen te verbeteren zijn natuurlijk van harte welkom.

Helaas weinig nieuws in het artikel. Handig is het wel. Het vat mijn kennis even kort en bondig samen: dat Kamalski heeft aangetoond dat beantwoorden van vragen helemaal niet zo’n goede toetsvorm is om te testen of iemand de tekst begrijpt. Dat er veel betere middelen zijn: de cloze-test (gatentekst), de sorteertaak en het mental model. Toch nodigt het artikel me wel weer uit te reflecteren. Als ik het dan allemaal al zo goed weet, waarom doe ik er dan niks mee?
Ik heb ooit wel eens iets met sorteertaken gedaan. Maar dat ebt dan weer weg. Dus maar weer in het rijtje ‘goede voornemens’ opnemen. Ik had er eigenlijk best goede ervaringen mee.

Ook wordt voorgesteld om leerlingen eerst zelf teksten te laten kiezen. Dat vind ik een lastige. Gelukkig staat erbij dat jij als docent de tijdschriften bepaalt waaruit ze moeten kiezen. De ‘dokterswachtkamer’ noemen ze het. Ik word een beetje huiverig van zinnetjes als ‘Tijdens de dokterswachtkamer is het over het algemeen stil in de klas.’. Gelukkig nog net die woorden ‘over het algemeen’. Voor mij blijft het lastig om leerlingen vooral langere artikelen vrijwillig te laten lezen. Ik heb het geprobeerd met Psychologie, Quest en het blad Filosofie. De meeste leerlingen kiezen de korte berichten als ‘leuk’, ‘interessant’ en zijn dan snel klaar. En als ik dan aanstuur op langere artikelen is de motivatie ineens een stuk minder. Na de kerstvakantie staat er weer samenvatten voor havo 4 en vwo 6 op het programma en tekstbegrip voor havo 5. Kansen te over om toch maar weer eens te proberen om leerlingen zelf teksten te laten kiezen en sorteertaken erbij te laten maken. En dan maar hopen dat ook mijn leerlingen ‘de actieve rol en de eigen inbreng zeer waarderen waardoor ze meer gemotiveerd zijn voor mijn leesvaardigheidslessen.’ Het lijkt mij een prachtig begin van 2013.

Posted under Geen rubriek

Twee totaal verschillende reacties vandaag. Het is SE-week en ik probeer na te kijken. Ik heb me ‘verstopt’ in een lokaal aan het uiteinde van het gebouw, ver weg van de lokalen waar ik altijd les geef. Maar Nisrine en Sarah weten me toch te vinden. Nisrine struikelt bijna over haar woorden als ze me vertelt dat ze het SE tekstbegrip slecht gedaan heeft. ‘Ik heb echt alles gedaan wat je zei juf, alles aangestreept en erbij gezet, maar het is niet gelukt. Ik moest er gisteren van huilen’. Ze staat vol wanhoop voor me en oh, wat gun ik haar een 7, maar ik heb net haar SE nagekeken en kom niet verder dan een 4.5. Ik besluit het nog even niet te zeggen. En wat voelt het onmachtig dat het me niet lijkt te lukken om haar te leren hoe ze een tekst moet aanpakken om de vragen goed te kunnen beantwoorden. Ik word er zelf ook even moedeloos van. Ik mompel tot mijn schrik toch nog iets van ‘misschien valt het wel mee’.
Wat zou ik graag dit meisje helpen en waarom lukt het me niet? Ze wil heel graag, doet er veel moeite voor, luistert gretig naar me en toch lukt het niet. Zit ik toch weer op de verkeerde weg?
Dan loop ik Nienke tegen het lijf. Zij roept stralend dat het SE prima ging. ‘Ik heb het thuis alvast nagekeken en volgens mij is het goed hoor’. En inderdaad, ze heeft een goed cijfer, bijna een acht. Vorig jaar heb ik een paar keer met haar apart gezeten en haar aangeboden de structuur van een tekst te doorgronden door een woordweb te maken. Het werkt voor haar prima. Ze haalt nu constant goede cijfers bij tekstbegrip. (Ja, ik heb dit ook al geprobeerd bij Nisrine, helaas zonder resultaat.) Ik geef haar een complimentje. Ze glundert en vertelt met trots dat ze nu haar buurmeisje bijles geeft over tekstbegrip.
Ik denk dat ik Nienke eens vraag ook bijles te geven aan Nisrine…..

Posted under Geen rubriek

Ik herinner me de kritische kijk op de ILO op het onderscheid dat gemaakt wordt in methodes bij soorten teksten: betoog, beschouwing, uiteenzetting. Het is niet zo’n eenduidig onderscheid en daardoor ook lastig te maken. Toch is het hardnekkig en blijft er voor mij als docent – helaas – niet veel anders op dan dit onderscheid aan leerlingen duidelijk te maken. Ik kies er nu even voor om ze maar eerst als schrijver na te laten denken over tekstsoorten. En grijp elke actualiteit aan. Triest het verhaal van die jongen die zelfmoord pleegde omdat hij gepest werd. We hebben het er als klas even over en ik vraag hoe ze het zouden aanpakken als journalist. Hoe zou hun nieuwsartikel (uiteenzetting) eruit zien? En wat is je mening? Welk standpunt bevat jouw betoog? En wat zijn je argumenten? Kun je dit ook van alle kanten bekijken, analyseren (beschouwen)? Hoe ziet het er dan uit? Een leuke tien minuten. Een klas die betrokken is. Ik laat het ze aan het eind even opschrijven. En deze keer heb ik er ook een goed gevoel over.

Posted under Geen rubriek

Het blijft me verbazen dat ik zoiets simpels als het verschil tussen een feit en een mening als docent blijf onderschatten. Natuurlijk kennen ze het verschil tussen een feit en een mening. Heel braaf lepelen ze dat verschil op. Ze vinden het zelf ook te simpel voor woorden. Maar dan krijgen we discussie over de mening van de schrijver.. of is het toch een feit? Het gaat om de zin ‘Toch maakt men zich in de Kamer druk om een bijzaak.’ Heel veel leerlingen herkennen in deze zin geen mening. ‘De Kamer maakt zich toch druk?’. We zoomen in op ‘bijzaak’. Pas als ik zeg dat ik het een hoofdzaak vind dat je je boeken bij je hebt en de leerling dat vast een bijzaak vindt, gaat het lichtje branden. O ja, daar kun je verschillend over denken.

Nu ben ik op zoek naar hoofdgedachtes uit de examenbundel. Kijken of ik nog meer meningen tegenkom van schrijvers, zodat ik kan inzoomen op de woorden die het een mening maken. Kijken of het helpt..

Posted under Geen rubriek

Ik zit er weer middenin. Net een uur met een vwo 6. We zijn bezig met het maken van de samenvatting. Tijdens het zelfstandig werken komt Sarah naar me toe. Ze vertelt dat ze er niet uit is gekomen met de samenvatting thuis. Ik ga met haar zitten. Ze vertelt dat ze niets kan met mijn aanmoediging om te onderstrepen en markeren. Alleen die signaalwoorden lukt, zegt ze. Maar wat ze ermee moet weet ze eigenlijk niet. Ze heeft ook nauwelijks gemarkeerd. En als ik iets vraag, heeft ze ook zeer weinig van de tekst begrepen. Ik besluit terug te grijpen op een examen tl en laat haar de eerste alinea in eigen woorden samenvatten. Tot mijn grote schrik lukt het haar niet om aan mij te vertellen wat er in de eerste alinea staat. En dat terwijl Sarah al twee jaar bij mij in de klas zit. Hoe kon ik dit gemist hebben? En dat terwijl ik zo met tekstbegrip bezig ben. We zitten nu zo dicht bij het CSE en ze zegt ook met andere vakken nu grote moeite te hebben. Ze heeft het wel tot 6 vwo gebracht, dus we moeten er keihard tegenaan. De inhoud dringt niet tot haar door, haar ‘ innerlijke stem’ functioneert verre van optimaal. Dat wordt een hele klus. Eerst maar beginnen met de tip die ik gekregen heb. Vragen laten stellen. Daar ga ik eens goed induiken.

Posted under Geen rubriek

Het schooljaar is alweer een tijdje bezig. Ik ben begonnen met spellen en formuleren en daardoor heb ik nog niet echt gedacht aan mijn blog. Maar nu komt tekstbegrip weer in zicht en dan gaat het toch weer kriebelen. Eerlijk gezegd voelde ik me in eerste instantie een beetje moedeloos. Nog steeds niet echt de oplossing voor mijn lessen begrijpend lezen, maar waarschijnlijk komt een kant-en-klare oplossing ook niet. Dus maar weer kleine stapjes vooruit. Leuk dat ik nu ook wel eens een reactie krijg op mijn blogs. Dat helpt me zeker vooruit. Mijn voornemen voor dit jaar is vooral ‘luisteren’. Ik heb nogal de neiging om steeds te roepen wat leerlingen moeten doen, dit schooljaar wil ik vooral ook goed gaan luisteren naar wat de problemen van de leerlingen zelf nou eigenlijk zijn. Ik ben weer klaar voor een mooi jaar vol uitdagingen.

Posted under Geen rubriek

Gisteren een korte presentatie gegeven aan mijn collega’s in de vaksectie over begrijpend lezen. Jammer dat er niet heel veel tijd was voor discussie, want ik merk toch dat veel collega’s tegen dezelfde problemen aanlopen als ik.
Vandaag als ‘vervolg’ in de pauze een kort overleg over kernzinnen. Hoe leer je leerlingen de kernzin uit een alinea te halen? De enige truc die in schoolboeken staat is dat een kerzin aan het begin of aan het eind van een alinea staat. Een truc die zeker in de bovenbouw vaak niet meer werkt. Maar wat dan? Ik probeer het wel eens met ‘SEXI’. Dat heb ik voor het eerst gehoord bij argumenteren: een goed argument heeft een Statement, een EXplain en een Illustrate. Dit kun je ook op de meeste alinea’s toepassen. En kan helpen. Wat ik ook doe, is de tip waar ik eerder over geblogd heb: namelijk dat je leerlingen eerst de zinnen weg laat strepen die echt overbodig zijn. Dan blijven er maar een paar over en wordt het overzichtelijker waar de alinea echt over gaat.

Ik vraag me inmiddels af hoe ik zelf eigenlijk de kernzin eruit haal. Ik neig naar ‘op mijn gevoel’, maar dat is natuurlijk niet genoeg. Dan kom ik toch ergens uit dat ik de alinea samenvat in eigen woorden en daar dan de bijbehorende zin bijzoek. Ik houd daarbij scherp de structuur van de tekst in de gaten: wat doet de schrijver in deze alinea?

Weer een leuk onderwerp wellicht voor een onderzoeksgroep voor volgend jaar. Ik kan me zo voorstellen dat meer collega’s hier mee zitten.

Posted under Geen rubriek

Net geschreven dat ik zo graag zou willen dat de brug tussen onderzoek en de werkvloer kleiner zou worden, tref ik in mijn mailbox de nieuwsbrief van de CEDgroep. Daarin lees ik een bericht over HTNO, een prachtige databank met alles over taalonderwijs. Helemaal gratis, vol met hele onderzoeken en artikelen over onder meer lezen. Geweldig natuurlijk. Nu alleen nog die enthousiaste groep collega’s die met mij willen brainstormen hoe zoiets nu in de PTA’s en lessen terecht komt.

Posted under Geen rubriek

Wat zou ik graag alleen maar positieve berichten plaatsen op mijn blog, maar het blijft vallen en opstaan. Vallen als het meisje uit havo 5 waar je ruim twee jaar lang zo’n beetje alle leesstrategieen op uitgeprobeerd hebt en waarvan je eigenlijk wel wist dat het muntje nog steeds niet gevallen is, toch een onvoldoende scoort bij haar CSE.
En opstaan als dat muntje bij een ander ineens wel valt. Als blijkt dat je iemand enorm hebt kunnen helpen met een bepaalde strategie.

En waar het in zit? Wist ik het maar. Het blijft maatwerk. Vandaag een supermailtje van een leerling uit vwo 5. Ooit een keer met haar een mindmap gedaan. En ze hoort bij onze groep leerlingen waarbij we vragen aan het ‘hertalen’zijn geweest bij Economie. Hieronder haar mail, aan mij en haar docent Economie. Toch een klein succesverhaaltje. Heerlijk na die teleurstelling bij het nakijken van het CSE.

Hoi Hans en Sonja,

Groetjes,
Nienke
5VWO.

Posted under CSE, differentiatie, Geen rubriek, leerlingen aan het woord, onderzoek, strategieeen, vakoverstijgend