Sonja Nederlands – tekstbegrip

Door lessen van Marloes Schrijvers over praten over literatuurfragmenten, kwam ik op het idee om mijn leerlingen meer te laten praten over zakelijke teksten. Samen praten over een krantenbericht bijvoorbeeld voelt als heel natuurlijk. Als ik me ‘s ochtends over de krant buig, heb ik altijd de neiging mijn ongenoegen of vreugde over wat ik aan het lezen ben te delen met mijn huisgenoten (die dat overigens niet altijd op prijs stellen zo vroeg op de ochtend). Zwakke lezers kunnen misschien door te praten met sterkere lezers over een bericht ook hun begrip van het gelezen artikel vergroten. Daarom aan de slag met een bericht over ‘weeshuistoerisme’. De les was een succes.
Ik had een werkvel ontwikkeld waarop de leerlingen eerst hun voorkennis moesten activeren. Ik koos daarvoor voor een paar individuele vragen over ontwikkelingswerk. Daarna lazen we klassikaal het artikel (ik lees voor, zodat ik zeker weet dat iedereen de inhoud mee krijgt en dat we allemaal op hetzelfde tijdstip klaar zijn met lezen. Ik merk ook dat veel leerlingen voorlezen best fijn vinden.) Tijdens het lezen moesten ze met een pen in de hand aanstrepen wat ze opviel, waar ze zich over verbaasden, wat ze niet wisten, enz. Ik liet ze daar behoorlijk vrij in. Daarna moesten ze in drie rondes speeddaten met elkaar (ik had rijtjes gemaakt waarin leerlingen tegenover elkaar zaten.) Elke vraag had een bepaalde tijdslimiet en na de vraag liet ik ze doorschuiven, zodat ze tegenover een andere gesprekspartner kwamen te zitten. De vragen nodigden uit om het te hebben over wat ze gelezen hadden. Tot slot bespraken we wat nou eigenlijk de hoofdgedachte was van deze tekst en wat voor tekstsoort dit was (en wat was nou eigenlijk het doel ervan?). Een leuke, activerende les. Ook de leerlingen reageerden er na afloop positief op. Ik heb een student van mij dit materiaal ook gegeven en die kwam heel enthousiast terug. Eindelijk een les waarin leerlingen actief een tekst hadden gelezen zonder te mopperen en of ik er nog meer van had….

Posted under activerende didactiek, samenwerkend leren

Aan het eind van de dag gaan vrijwel al mijn leerlingen uit havo 5 op reis en op mijn programma staat begrijpend lezen. Niet een heel makkelijke combinatie. Gelukkig ben ik de dag ervoor op het station en besluit in een impuls voor iedere leerling een Metro mee te nemen. Ik word wel wat gek aangekeken door mijn medereizigers als ik met een pak Metro’s onder mijn arm het station verlaat.

Bij het nadenken over hoe ik dit zou kunnen combineren met de reizenweek, besluit ik het in de vorm te gieten van een spelletje. Deze keer mijn doelen maar niet te hoog stellen. Als ze bezig zijn met lezen en met elkaar enigszins de teksten bespreken, ben ik blij.

Ik vertel de klas dat ik straks 10 vragen ga stellen over artikelen uit het krantje dat voor ze ligt. Die vragen mogen ze in hun groepje beantwoorden. Ze krijgen niet heel veel tijd hiervoor, dus moeten ze zich goed voorbereiden. Ze krijgen 20 minuten om deze Metro als voorbereiding door te lezen. Leuk om te zien dat ze dat ook meteen gaan doen, dingen gaan afspreken en het over artikelen hebben samen.

Daarna stel ik tien vragen. Ik heb twee assistenten aangesteld die kijken of de opgeschreven antwoorden van de groepjes correct zijn. Zo ja, dan krijgen ze een letter. Hiermee kunnen ze een woord maken (het woord is ‘reizenweek’). Hebben ze de vraag niet goed, dan krijgen ze geen letter. En natuurlijk heb ik gezorgd voor wat lekkers voor in de bus voor de winnaars.
Havo 5 en bloedfanatiek als ze wat kunnen winnen. De sfeer is goed en ze vinden het leuk. Ik kan al mijn vragen stellen. Niemand heeft nog het woord geraden. Sommige groepjes missen hier en daar een letter. Ze vinden het leuk. En ook ik ben tevreden. Er is met plezier gelezen. Na afloop hebben we het nog even over het artikel over waarom oudere vrouwen zo in trek zijn bij jonge mannen, of de gele bagagedrager waarmee je toeristen achterop kunt nemen een goed idee is en lachen we samen om de top 3 van kantoorergernissen waarbij Ziekige Zoë en Flirtende Florien de Top-3 domineren.
Ik zwaai ze met een tevreden gevoel uit.

Posted under activerende didactiek

Het blijft lastig om goede, activerende werkvormen te vinden om teksten te lezen. Heel snel blijf ik in de val trappen van een tekst lezen en vragen beantwoorden. Wat is dat toch, terwijl ik best een heel arsenaal heb opgebouwd om op een andere manier aan de slag te gaan.
Vandaag dus echt anders aan de slag. Eerst willekeurige groepjes gemaakt van 3 leerlingen in 6 vwo. Ik heb ze een examentekst gegeven met een lijstje woorden uit de examentekst die volgens mij lastig kunnen zijn.

Eerst laat ik ze kijken naar hun woordenschatkennis. Nr 1 test aan de hand van het lijstje de woordenschatkennis van de nummers 2 en 3 nadat ik even heel kort heb uitgelegd waar deze tekst over gaat.
Daarna geef ik elke leerling drie kernwoorden. (Een variant van sorteertaken) De nummers 1, 2 en 3 krijgen dus ieder drie kernwoorden uit de tekst. Daarna gaan ze allemaal de hele tekst lezen met de opdracht straks een samenhangend verhaal te maken van hun drie woorden.

En tot slot laat ik elk nummer drie vragen maken en die hardop modellen aan de andere twee leerlingen. Hoe komen ze tot het antwoord?

Een heel actieve les, waarbij iedereen meedoet. Er zitten volgens mij ook een paar leerzame elementen in. Ik hoop in dit stadium van het jaar dat ze zich bewust gaan worden van hun woordenschatkennis en ze van anderen gaan zien hoe ze vragen beantwoorden. In ieder geval is gelukt dat de sfeer positief en erg werkzaam is. Straks nog een keer uitproberen in een andere examenklas.

Posted under activerende didactiek, Geen rubriek, strategieeen, woordenschat

Leerlingen uit havo 5 zijn druk aan de slag samen. Eindelijk weer een echt activerende vorm die goed lijkt te werken. We zijn met samenvatten bezig. Ik laat ze in tweetallen werken en ik heb zelf de tweetallen gemaakt op basis van de resultaten die ze met tekstbegrip gehaald hebben. Ik heb zoveel mogelijk de zwakkere lezers gekoppeld aan de sterke lezers. Ze moeten twee opdrachten doen. In de eerste opdracht heeft de een de rol van ‘doener’, de ander van ‘denker’. De opdracht is bij beide opdrachten om een tekstgedeelte in een bepaald aantal woorden samen te vatten. De denker denkt hardop wat de doener moet opschrijven. De doener schrijft. De doener mag na afloop eventueel corrigeren. En bij de tweede opdracht draaien de rollen om. Na afloop laat ik ze hun werk ook nog uitwisselen met een ander koppel. Er vindt veel overleg plaats over de teksten. Een mooie activerende werkvorm.

Posted under activerende didactiek, samenwerkend leren

Ik heb lang niet meer geblogd. Het blijft toch lastig om jezelf steeds maar te vernieuwen met tekstbegrip. Ik blijf toch snel steken bij bestaande lessen.

Maar vandaag een nieuwe vorm uitgeprobeerd. Ik heb havo 5 een samenvattingsopdracht gegeven. In kleine groepjes gingen ze aan de slag als redacteuren van het programma Pauw en Witteman.

Pauw en Witteman zouden een gast krijgen, namelijk degene die de examentekst had geschreven. In dit geval had ik gekozen voor Suzanne Weusten (examentekst ‘De lekkere kant van stress’ 2003-1). Zij heeft een duidelijke opvatting over stress. De redactie moest voor Pauw en Witteman een samenvatting van zo’n twintig zinnen maken van dit artikel, zodat zij snel zouden weten wat Suzannes mening is. De redactie moest er ook nog vier vragen bij bedenken die Pauw en Witteman in het programma aan Suzanne kunnen stellen.

Een leuke activerende opdracht. Ze vinden het leuk om een soort intro te schrijven en ze werken er goed aan samen. Ik wil het ook zeker laten naspelen: leerlingen die als Pauw en Witteman Suzanne gaan interviewen.

Ook zie ik aan de ingeleverde samenvattingen weer duidelijk, dat het erg moeilijk voor ze is de kern van iemands betoog eruit te halen. Er is nog zat werk aan de winkel. Heel fijn in ieder geval dat het met deze opdracht goed lukt om leerlingen betrokken te houden bij tekstbegrip. Zeker een blijvertje deze opdracht. Het geeft mij genoeg gespreksstof om met ze aan de slag te gaan: wat zouden Pauw en Witteman moeten weten om een goed gesprek te voeren?

Posted under activerende didactiek, samenwerkend leren

Ik heb drie havo 4-klassen op 1 dag. Ze lopen qua programma aardig gelijk, dus ik doe heel vaak drie keer dezelfde activiteit op 1 dag, en gek genoeg vaak met heel wisselend resultaat. Wat bij de ene klas uitstekend werkt en ze hard mee aan de slag gaan, blijkt soms een andere klas nauwelijks te motiveren.

Deze keer drie keer achter elkaar een werkvorm gedaan, die ik al eerder gebruikt had. Ik maak groepjes van 4. Twee leerlingen van dat groepje krijgen een tekst en de andere twee leerlingen krijgen een andere tekst (tl examenteksten samenvatting). Ze maken voor elkaar een samenvatting van die tekst. (Zorg er wel voor dat de tweetallen uit elkaar zitten in de les. Dat is even puzzelen. Ik heb het opgelost door op twee blaadje ‘team 1′ te zetten, twee blaadjes ‘team 2′ enz. en die neer te leggen.) Daar krijgen ze 20 minuten de tijd voor. Daarna wisselen ze de samenvatting. Ze krijgen nu vragen die ze aan de hand van die gemaakte samenvattingen moeten beantwoorden. Voor elk goed antwoord krijgen ze een punt.

Het blijft wonderlijk dat klas na klas, hier heel actief mee aan de slag gaat. Er zitten kennelijk genoeg elementen in om te activeren. De wederzijdse afhankelijkheid, je moet natuurlijk wel een goede samenvatting maken voor het andere tweetal. Je kunt niet duiken, want anders heeft het andere tweetal geen samenvatting. Het element tijd, je hebt maar een bepaalde tijd voor die samenvatting. En het wedstrijdelement. De meeste leerlingen willen toch winnen.

Er is een enkeling die me vraagt waar dan die punten van de geleide samenvatting zijn. En ze mopperen wat als ik zeg dat die niet nodig zijn deze keer, dat ze zelf moeten bedenken wat voor vragen ik kan gaan stellen. Maar ook die gaan aan de slag.

Voor twee klassen heb ik zelf de vragen gemaakt. Tenminste, ik heb de punten van de geleide samenvatting opgelezen als vraag. Bij 1 klas hield ik een groepje over, omdat het aantal leerlingen ongelijk was. Die heb ik gebombardeerd tot jury en ik heb hen de vragen laten maken. Eigenlijk was dat veel leuker. Ik heb ze wel iets begeleid, want anders gaan ze heel gedetailleerd vragen. Maar zij stellen de vragen en dat is voor de klas leuk en ik heb hun werk naast de punten van de geleide samenvatting gelegd. Het was een eye-opener voor de leerlingen dat hun vragen wel heel erg leken op de punten van de geleide samenvatting. Echt een blijver deze werkvorm.

Posted under activerende didactiek

Ik heb me gehouden aan mijn voornemen om met sorteertaken weer aan de slag te gaan. In havo 5 heb ik sorteertaken bedacht bij een oude examentekst.

Die sorteertaken blijken erg activerend. Leerlingen gaan in tweetallen direct aan de slag. En dan bedoel ik ook echt alle leerlingen. Heerlijk. Het is een duidelijke opdracht, ze vinden het leuk (of niet heel erg) om de woorden bij elkaar te zoeken en ze weten dat ik aan het eind van de les groepjes zal vragen om een groepje door hen bij elkaar gezochte woorden te presenteren en uit te leggen (dat zal ook wel geholpen hebben om aan de slag te gaan).

Wel moet ik als docent soms wat bijsturen, want de groepjes die de leerlingen maken, kloppen niet helemaal als je met ze in gesprek gaat. Ook hier zie ik dat de goede leerlingen heel goed kunnen uitleggen waarom ze bepaalde woorden bij elkaar zetten. Soms leggen leerlingen rare verbanden, waardoor direct blijkt dat ze de tekst niet helemaal begrepen hebben. Een uitstekend middel dus om te kijken of ze de tekst echt begrepen hebben. Dat merk je vooral als je leerlingen de groepjes laat uitleggen. Dit heb ik gedaan als ik in de klas rondloop en aan het eind van de les heb ik leerlingen groepjes laten noemen en die besproken. Je zou als tussenstap ook leerlingen elkaars groepjes kunnen laten vergelijken. Mooi voor een volgende les.

Ik ben blij dat ik hier weer mee aan de slag ben gegaan. Het is zeker de moeite waard om vaker te doen. Ik wil ook een keer proberen de leerlingen van havo 5 sorteertaken te laten maken voor leerlingen van havo 4. Het leukst zou het zijn als ik de leerlingen van beide klassen ook echt met elkaar in contact zou kunnen laten brengen. Maar dat zal organisatorisch wel een hele klus worden… Voorlopig weer wat materiaal voor vervolglessen.

Posted under activerende didactiek, Geen rubriek

Vandaag wilde ik met de structuur van de teksten aan de slag in mijn brugklas. Ik merk dat ze dat in de bovenbouw heel slecht kunnen. Ze leggen tijdens het lezen vaak nauwelijks verbanden tussen alinea’s en koppelen de informatie vaak niet aan elkaar. Daarom nu maar alvast beginnen.
Ik liet kinderen hun telefoon op tafel leggen als ze twitter hadden. Meteen leuk. Ik begin altijd met doe de telefoon weg. Even laten twitteren naar mijn twitteradres, kijken of het werkt: twitter even ‘hallo tegen iemand uit de klas’, dan weet ik of het lukt. Het lukte zo’n vier leerlingen heel snel. Daarna druppelden er nog een paar bij. Ik weet zeker dat er als ik dit vaker doe, er vanzelf steeds meer leerlingen bij zullen komen.

Ik splitste de twitteraars op in twee groepen. De ene groep liet ik twitteren over hun mening over wat ze lazen. Leuk. Je ziet meteen wat ze doen en kunt het er direct over hebben: wat is een mening, hoe formuleer je die? Iemand gaf een argument. Daar hebben we het ook over gedaan. En iemand typte schaamteloos ‘ik snap het nu niet meer’.
De andere helft van de groep heb ik laten twitteren over de structuur van de tekst. Als ik vraag wat een schrijver in deze alinea doet, twitter maar. De rest liet ik het noteren in de tekst zelf.

In eerste instantie kreeg ik de weergave van de inhoud. Maar na een paar voorbeelden van mijn kant, ging het beter. Het was een tekst over 1 april. De schrijver begon met ‘slechte grappen’ en ging daarna vertellen over ‘goede grappen’. Langzaam kregen ze door wat ik bedoelde. En bij de laatste alinea twitterde iedereen hetzelfde en ook de leerlingen die schreven, hadden het door: hier wordt geschreven over de geschiedenis van de 1 april grap. En toen ontstond bijna als vanzelf een discussie of de schrijver dat handig deed om daarmee af te sluiten. Sommigen vonden van niet, anderen juist wel en weer een paar vonden dat hij dat maar beter had weg kunnen laten: veel te saai. Leuk om op die manier met tekstbegrip bezig te zijn. ‘Moeten we de vragen maken juf?’. Nee, deze keer niet. Meer dan tevreden nu.

Posted under activerende didactiek, Geen rubriek, ict, samenwerkend leren

Ik zag er een beetje tegenop om vwo5 de D-toets (diagnostische toets uit de methode) te laten maken, al zie er wel het nut van in, zo vlak voor het SE. Deze toets stelt precies de vragen zoals ze die op het SE straks krijgen. Maar ik zag de bui al hangen, veel leerlingen vinden dit te saai voor woorden en het wordt meestal een behoorlijke strijd om iedereen aan het werk te krijgen.

Dalton en Marzano dan maar. Ik laat leerlingen kiezen. Natuurlijk zijn er altijd leerlingen die die D-toets willen maken en willen weten of ze goed voorbereid zijn voor een SE (keuze 1).
Keuze 2 is een krantenartikel uit de krant van gisteren. Het boekenweekgeschenk gaat over het neerstorten van de Russische MIG in 1989. De krant besteedt er een heel artikel aan waarin uitgelegd wordt wat er ook alweer precies gebeurd was. Ook wel leuk voor jongens denk ik. Wel een opdracht erbij. Geen vragen, maar een stroomdiagram laten maken waarin de gebeurtenissen op een rij moeten worden gezet. Ik presenteer deze opdracht als een wat simpelere variant.
Keuze 3 presenteer ik als de moeilijkste, als je al behoorlijk goed bent in tekstbegrip en wel een beetje klaar bent met vragen beantwoorden bij teksten (ik formuleer het iets netter). Zij krijgen sorteertaken bij een iets ouder krantenartikel over privacy (vorige week verschenen). Een bewust gekozen onderwerp, omdat dit onderwerp vaak in de examens voorkomt. Ze hebben nog nooit eerder gewerkt met sorteertaken, dus ik heb zelf de woorden uit de tekst gehaald. Deze opdracht laat ik in tweetallen maken, zodat het gesprek over de tekst op gang komt.

Keuze helpt. De leerlingen komen snel tot een keuze. De tweetallen geef ik een plek op de gang. De anderen gaan stil aan het werk. Iedereen begint snel. Heerlijk. Op de gang is het wat onrustiger, maar als ik nog een keer de opdracht uit leg, en samen met hen een begin maak, is ook hier iedereen, op 1 tweetal na, aan het werk.
Nu nog zorgen dat ik iedereen ook even feedback geef op het gemaakte werk. Eerst naar de groep met sorteertaken. Er ontstaat een leuk gesprek over de tekst naar aanleiding van de gemaakte groepjes. Behalve het tweetal is iedereen goed betrokken. ‘Best een leuke manier’, juf, merkt een leerling op. ‘Is eens wat anders’. Daarna een paar opgaven besproken met de leerlingen die de D-toets hebben gemaakt. Ook hier een goede, betrokken houding, met wat vragen over het SE. Een leerling heeft gekozen voor de tekst over de MIG. Ik heb nog vijf minuten met haar een geanimeerd gesprek over het neerstorten van de MIG. Een leuke les, waar ik eerst enorm tegenop zag. En een bevestiging dat Marzano toch maar weer gelijk heeft.

Posted under activerende didactiek, differentiatie, Geen rubriek, leerstijlen, methodes, samenwerkend leren

Leuk om ook van anderen hun goede lessen rondom tekstbegrip te horen. Kan ik helemaal blij van worden. Toeval of niet, maar een collega kwam me enthousiast vertellen dat ze echt een goede les had bij tekstbegrip. Ook hier ging het om samenwerkend leren. De leerlingen zaten in groepjes. Ze kregen de opdracht om eerst de tekst verkennend te lezen (voorkennis inzetten). Ik zou ze denk ik dat even laten uitwisselen en vooral hun mening daarover laten geven en vragen wat ze al over dit onderwerp weten. Daarna liet ze de leerlingen individueel de kernzinnen onderstrepen. Na deze opdracht gaf ze ze de tekst op een A3 vel en moesten ze samen tot een tekst met kernzinnen komen. Daarna liet ze de posters neerleggen en liet ze de leerlingen langs de posters lopen en vroeg ze naar wat hen daarbij opviel. Zij was vooral enthousiast over wat ze terug kreeg van de leerlingen. Die zagen vaak echt waarom ze bepaalde zinnen niet aangemerkt hadden als kernzin of verkeerd hadden aangemerkt als kernzin. Fijn dat ze het met me wilde delen. Snel uitproberen maar.

Posted under activerende didactiek, samenwerkend leren