Sonja Nederlands – tekstbegrip

Lekker vakantie en eindelijk tijd om te lezen in mijn laatste aanschaf: Cris Tivani ‘I read it, but I don’t get it.’ Een lekker praktisch boek van iemand uit de praktijk. Ik zit er nog midden in, maar het is inderdaad een heel fijn boek.

Ik was er al achter dat er veel lezers zijn in mijn lessen die Cris Tivani in haar boek ‘I read it, but I don’t get it’ zo mooi ‘word callers’ noemt. Leerlingen die denken dat het genoeg is om woorden te lezen. Die niet door hebben dat lezen vooral denken is.

Tot nu toe ben ik vooral bezig om bij deze leerlingen hun voorkennis te activeren, wat weten ze al van dit onderwerp? Wat is hun eigen mening (als het over een betogende tekst gaat?) En wat vindt de schrijver? Ik probeer ze steeds met de schrijver ‘in gesprek te laten gaan’. Maar Tivani brengt me weer een stapje verder. Die leerlingen moeten volgens haar eerst doorkrijgen dat lezen vooral een doel dient.

Op het ILO hebben we het er al vaker over gehad. Dat het eigenlijk gek is dat leerlingen tijdens de lessen begrijpend lezen vooral lezen zonder doel. Toen kon ik nog niet zoveel met die discussie, behalve dat ik het ermee eens ben, maar dat ik nu eenmaal als docent niet veel anders kan dan die teksten uit het boek of uit de examenbundel aan te bieden. Ik was al begonnen die teksten te vervangen door teksten uit de actualiteit, maar nu ik Chris Tivani’s boek lees, begin ik er wat meer grip op te krijgen.

Cris laat aan de hand van een prachtig, praktisch voorbeeld zien wat ze bedoelt met een doel stellen. Ze heeft een tekst opgenomen over twee jongetjes die spijbelen van school, Mark en Peter. Ze gaan naar het huis van Mark. Mark laat vol trots zijn huis zien aan Peter. De vraag is aan de leerlingen om het belangrijkste in de tekst aan te strepen. Cris laat weten dat nog nooit een leerling aan haar heeft gevraagd wat ze moeten doen nu. Iedereen begint braaf. Daarna laat ze dezelfde tekst nog een keer lezen met de vraag te onderstrepen wat een inbreker belangrijk zou vinden in deze tekst. En als laatste moeten de leerlingen nog een keer de tekst lezen en onderstrepen wat een huizenkoper nu belangrijk zou vinden aan deze tekst. Opdracht 2 en 3 zijn vele malen makkelijker dan opdracht 1. Mark woont namelijk in een prachtig huis, met een prachtige landelijke tuin, veel mooie spullen en een zijdeur die altijd open staat.

Vertaling naar mijn praktijk. Een leuke les om te doen met mijn leerlingen. Ik heb de tekst inmiddels vertaald, dus als iemand deze tekst wil hebben, mailen maar..

Maar belangrijker nog. Ik kan op de ingeslagen weg verder. (Ik probeer leerlingen steeds in gesprek te laten gaan met de schrijver.) Maar dat ga ik wel een beetje ombouwen. Het is Cris gelukt om me vooral na te laten denken dat ik mijn leerlingen bij elke tekst een goed leesdoel moet geven. Heb ik niet zelf ook steeds een doel als ik een tekst lees? Ook of juist bij een examentekst? Bijvoorbeeld het scherpen van mijn eigen mening aan die van de auteur als het een betogende tekst is. Wat is mijn mening? Wat is die van de auteur? Ben ik het met hem eens/oneens? Waarom?
Bij een informerende tekst kijken wat ze er al van weten en wat ze ervan kunnen leren. Wat kan ik van deze tekst opsteken?

Ik zou leerlingen vooral moeten leren om zichzelf een doel te stellen tijdens het lezen. Het lijkt zo simpel en zo voor de hand liggend..

Posted under Geen rubriek, strategieeen

Vandaag naar een conferentie van de Taalunie geweest om daar te vertellen over de academische opleidingsschool. Een prachtige plek hadden ze uitgezocht, een hotel in een oud klooster. Jammer dat het zo ver weg was.. Ik vertelde daar over mijn ervaringen met ontwerpen. Als voorbeeld nam ik mijn eigen ontwerp over begrijpend lezen. Leuk te merken dat ook daar tekstbegrip leeft. En wat fijn als mensen dan na afloop naar je toekomen en je voorzien van wat tips. Dat levert me in ieder geval weer wat leesvoer op voor de kerstvakantie. Twee boeken van Cris Tovani.

I read it, but I don’t get it

en Do I really havo te teach reading? Goede titels al.. De eerste gaat natuurlijk over leerlingen – dat is mijn ervaring ook. Ze lezen het prima voor, het lijkt in eerste instantie of ze het dan dus ook begrijpen. Maar vaak blijkt bij doorvragen dat helemaal niet het geval. En de tweede titel ligt dichter bij mij als docent. Ik moet soms toch ook nog even over een drempel bij begrijpend lezen lessen. Ondanks mijn inspanningen en gelukkig steeds meer succesjes, blijft het vaak een moeizame activiteit waar je als docent niet direct de handen voor op elkaar krijgt bij leerlingen.
Ik hoop dat de inhoud net zo veel belovend is als de titels. Degene die het me aanraadde klonk enthousiast. Dat is vaak een goede graadmeter. Wie weet lukt het me na de kerstvakantie weer beter om mijn leerlingen te helpen met het begrijpen van teksten…

Posted under Geen rubriek

En nog een mooi moment gisteren. Vwo 5 heeft een SE tekstbegrip. Ze maken een eindexamen havo. Bij het inleveren vraagt Nienke of ik ook haar woordweb wil hebben. Ik ben blij verrast…. Een paar lessen terug heb ik het maken van een woordweb met ze gedaan. Het aangeboden als een manier om je echt goed bezig te houden met de tekst. Zo doorzie je de structuur. Verbanden worden duidelijk en het dwingt je om kernzinnen eruit te halen. Ik heb het zelf een paar keer uitgeprobeerd en ik had zelf ook het gevoel dat ik meer grip op de inhoud kreeg. Nog beter de structuur van de schrijver doorhad. Heel even met haar gefluisterd: hoe vond je het? Heeft het je geholpen. Ze wil er veel over vertellen, maar de rest is nog aan het werk. ‘Ik was wel bang dat ik te weinig tijd had, juf. Maar dat viel mee. En ik zag nu wel heel snel waar wat stond’. Ik heb het nagekeken inmiddels. Van het eindexamen heeft ze slechts 1 vraag fout. Eindcijfer 7.8. Heerlijk. Dat geeft mij weer de moed om verder door te gaan met te kijken of dat maken van een woordweb een goede werkvorm is om begrijpend lezen aan te leren.

Posted under Geen rubriek

Een mooie dag gisteren. ‘Juf, gaan we weer net als de vorige keer?’. De vorige les had ik havo 5 aan het werk gezet met het maken van een samenvatting. De zakkers had ik apart genomen. Zij hebben al zo vaak een samenvatting gemaakt… Ik in overleg met ze. Samen gesproken over de tekst. Vooral ingezoomd op het inzetten van hun eigen kennis. Bijzonder dat ze dat uit zichzelf nauwelijks doen. De tekst ging over het debat dat gevoerd wordt over of er grenzen moeten zijn aan de vrijheid van meningsuiting. Wat vind je daar nou eigenlijk zelf van? En dan wordt zo’n tekst ineens leuk. Je moet met de schrijver in gesprek. En dan levert het je op dat ze vragen of ze weer met je een tekst gaan behandelen. En mij levert het ook weer heel veel op. Een goed gevoel. Een gevoel dat ik op de goede weg zit en weer veel inspiratie. Want zou ik toch weer niet moeten proberen om die gesprekken over de tekst tussen leerlingen onderling te laten plaatsvinden? Hoe doe ik dat?

Posted under Geen rubriek

Ik ben het boek Teach like a champion aan het lezen. En bij techniek 5 ‘valt het kwartje’…. Fijn te ontdekken dat ik iets gevonden heb dat ik zeker kan verbeteren. En ook een tikje beschamend omdat ik het eigenlijk zo klakkeloos doe, terwijl ik zelf ook wel voel dat het niet werkt. Techniek 5 geeft aan dat goede docenten zichzelf nooit verontschuldigen. Dus nooit zeggen ‘dit is voor het SE’, ‘jongens, even doorwerken, dit is belangrijk voor het examen’. Ik heb zeker de neiging om dit te doen bij tekstbegrip. Ik ga er inmiddels van tevoren al vanuit dat de leerlingen het wel saai zullen vinden. Terwijl ik in kleine groepjes eigenlijk heel geanimeerde gesprekken heb over welke tekst dan ook. Deze techniek moet ik goed tot me door laten dringen en zeker gaan uitproberen. Ik heb zelf genoeg enthousiasme in me om de tekst te ‘verkopen’, dus waarom doe ik dat alleen bij kleine groepen leerlingen?

Posted under Geen rubriek

5VWO komt wat onrustig binnen het eerste uur. Meestal zijn ze nog niet helemaal wakker en is het meer de kunst om ze aan het werk te krijgen. Ik ben dus al een beetje alert. En vraag eens rond wat er aan de hand is. Juf, we hebben straks een geschiedenis SE, kunnen we nog even leren? Oeps.. altijd een moeilijk moment. Geef je toe, dan loop je de kans dat ze het hele jaar ervan uit gaan dat dat bij mij kan. Daar gaat mijn onderwijstijd, en dan maar hopen dat ze die tijd weer inhalen bij de geschiedenisles als ze een SE voor mijn vak hebben. Maar als ik het niet doe, dan krijg ik leerlingen die chagrijnig elke gelegenheid aangrijpen om ergens stiekem in het geschiedenisboek te duiken.. dat wordt dan een ‘bots-uur’. Een snelle middenweg. Ik besluit aan het begin van het schooljaar toch maar in te zetten op de relatie. Ik ben ervan overtuigd dat echt leren alleen maar kan als je echt wil. En gelukkig willen onze Daltonleerlingen echt heel erg vaak uit zichzelf leren. Dus ik doe een voorstel: het laatste kwartier kun je zelfstandig aan het werk. Dan kun je eventueel kiezen voor geschiedenis en de stof voor Nederlands later in de week thuis of in een Daltonuur afmaken. Ik stel er wel tegenover dat ik dan nu verwacht dat ze hard aan de slag gaan voor me. Ze proberen het nog op te rekken tot 20 minuten, maar ik houd vol en ze stemmen toe. Ik geef ze een examentekst havo. Gelukkig heb ik dat al aangekondigd, want ook nu komt er van een enkeling nog protest. Ik heb het eerder met ze gehad over wat een tekst nou eigenlijk moeilijk maakt. En ik wil ze van een tl-examen, via een havo-examen meenemen naar een vwo-examen. Vorige week een tl-examen laten maken. Vonden ze eigenlijk wel interessant. Een vwo’er vindt toch dat dat wel makkelijk moet kunnen. Viel toch nog soms een beetje tegen. Wat meer respect dus voor de tl-ers. Goed zo. Nu een havo-examen. Het valt me mee, na nog geen 5 minuten zijn ze allemaal stil aan het werk. Ik maak de tekst zelf ook nog een keer. En zowaar tikt de klok zomaar ineens kwart over 9 voorbij.. niemand reageert en ik moet er eigenlijk wel om lachen. Ze zitten er toch wel in. Om tien voor half besluit ik zelf even te vragen hoe het is gegaan. Ze willen toch nog even kwijt dat deze tekst toch echt wel anders is dan de tl-tekst. Ze zien het nu. En vooral de vragen zijn anders, ze gaan wat meer de diepte in. En natuurlijk willen ze nog even de antwoorden. De laatste tien minuten verlopen met geschiedenis. Ik benut deze tijd even om rond te lopen en te vragen hoe het nu met ze gaat met tekstbegrip. Wat ze ervan vinden en wat ze nog nodig hebben. Leuk om het daar weer even informeel over te hebben. Een beetje meebuigen soms kan geen kwaad..

Posted under Geen rubriek

Soms kom je al surfend op het net ineens heel fijne artikelen tegen, per ongeluk.. Van die cadeautjes.. Net een leuk artikel gelezen op Onderwijs maak je samen over de vier V’s bij begrijpend lezen: • Voorkennis gebruiken, • Voorspellen • Visualiseren, • Vragen bedenken
Volgens mij veel interessanter dan voor, tijdens en na het lezen. Te vaak maak ik mee dat leerlingen helemaal niets doen tijdens het lezen, ze krijgen gewoon geen beeld voor ogen van wat ze nou eigenlijk lezen. Dus dat visualeren, voorkennis gebruiken en vragen bedenken vind ik heel herkenbaar. Er gaat dan vaak een wereld voor ze open. Ze geven ook altijd aan dat deze tekst ‘wel leuk’ is, nee ze begrijpen ineens deze tekst…

Posted under Geen rubriek

Net ingeschreven voor een de conferentie begrijpend lezen van de CED groep op 26 oktober in Groningen.

Posted under Geen rubriek

Vandaag naar de conferentie ‘Resultaat met taal!’ geweest van het CPS. Leuke dag gehad. Het begon met een lezing van Amos van Gelderen over ‘ontkavelen’. Hij probeert dit woord de Nederlandse taal in te krijgen, dat gaat hem vast lukken. Hij wees op de vaak eenzijdige nadruk die bestaat in het basisonderwijs op technisch lezen en bij schrijven op speling en grammatica. Deze eenzijdige nadruk heeft volgens hem juist averechtse gevolgen voor de ontwikkeling van begrijpend lezen en een goede schrijfvaardigheid. Hij pleitte onder meer voor meer aandacht voor lees- en schrijfstrategieeen, modelling en samenwerking met klasgenoten. Heerlijk ook om te horen dat schrijf- en leesonderwijs goed te integreren zijn. Ik ga zeker proberen hier wat van in mijn school door te geven.
‘s Middags twee leuke workshops gevolgd. Daar blog ik even apart over.

Posted under Geen rubriek

Net de examens achter de rug en dan een artikel over examentraining lezen in Levende Talen van juni 2011. Een licht gevoel van teleurstelling kan ik niet onderdrukken. Jammer dat dat niet wat eerder verscheen. Ik hoop dat het me lukt dit goed te bewaren, want ik heb dit jaar ook voor het eerst een examentraining moeten verzorgen en dat viel niet mee. Daar kan ik mezelf nog veel in verbeteren. Ik hoop ooit nog op scholing, maar elke tip is welkom. Al leveren de tips in het artikel niet heel veel nieuwe inzichten op. Met ‘hardop denken’ ben ik al een tijd bezig. Ook het in groepen bespreken van elkaars werk doe ik al. Functies van alinea’s aanleren blijft lastig, ook met een puzzelopdracht (tekst in stukken knippen en goede volgorde laten bepalen). Maar het is fijn dat het allemaal weer eens op een rijtje staat.

Posted under CSE, Geen rubriek