Sonja Nederlands – tekstbegrip

Volgens mij valt er nog heel wat winst te boeken als het me lukt om meer gebruik te maken van samenwerkend leren bij tekstbegrip. Ik ben nog altijd blij met Ettekoven die me de basisprincipes daarvan heeft geleerd. Van wederzijdse afhankelijkheid heb ik gebruikt gemaakt voor een les tekstbegrip in mijn havo 5 klas. Ik heb de klas in tweeen verdeeld. En elke helft van de klas weer in groepjes van drie. De ene helft van de klas kreeg een ingezonden brief uit de krant over ADHD, en de andere helft van de klas kreeg een ingezonden brief uit de krant over isoleercellen. Ik heb bewust gekozen voor overtuigende teksten omdat de meeste teksten in de examens betogende teksten zijn. Daarnaast heb ik gebruik gemaakt van de actualiteit om de motivatie te verhogen. Elk groepje uit de ene rij, vormde een team met een groepje uit de andere rij. Voor elkaar moesten ze een samenvatting van de tekst maken in niet meer dan 10 zinnen. (Wederzijdse afhankelijkheid). Op zoek naar de kernzinnen dus. Uiteraard kregen ze daarbij een tijdslimiet.
De gemaakte samenvattingen werden uitgewisseld binnen het team. De groepjes moesten nu op basis van die samenvatting vragen beantwoorden.

Het was leuk om te zien dat de groepjes vooral gingen kijken of de andere groep op basis van hun samenvatting die vragen zouden kunnen beantwoorden. Het leereffect zat hem volgens mij dan ook vooral daarin. De betrokkenheid en de werkhouding waren goed. Ik wil deze vorm zeker nog herhalen, zodat ze van elkaar leren door samen op zoek te gaan naar kernzinnen.

Posted under activerende didactiek, lessen, samenwerkend leren

En nog een mooi moment gisteren. Vwo 5 heeft een SE tekstbegrip. Ze maken een eindexamen havo. Bij het inleveren vraagt Nienke of ik ook haar woordweb wil hebben. Ik ben blij verrast…. Een paar lessen terug heb ik het maken van een woordweb met ze gedaan. Het aangeboden als een manier om je echt goed bezig te houden met de tekst. Zo doorzie je de structuur. Verbanden worden duidelijk en het dwingt je om kernzinnen eruit te halen. Ik heb het zelf een paar keer uitgeprobeerd en ik had zelf ook het gevoel dat ik meer grip op de inhoud kreeg. Nog beter de structuur van de schrijver doorhad. Heel even met haar gefluisterd: hoe vond je het? Heeft het je geholpen. Ze wil er veel over vertellen, maar de rest is nog aan het werk. ‘Ik was wel bang dat ik te weinig tijd had, juf. Maar dat viel mee. En ik zag nu wel heel snel waar wat stond’. Ik heb het nagekeken inmiddels. Van het eindexamen heeft ze slechts 1 vraag fout. Eindcijfer 7.8. Heerlijk. Dat geeft mij weer de moed om verder door te gaan met te kijken of dat maken van een woordweb een goede werkvorm is om begrijpend lezen aan te leren.

Posted under Geen rubriek

Een mooie dag gisteren. ‘Juf, gaan we weer net als de vorige keer?’. De vorige les had ik havo 5 aan het werk gezet met het maken van een samenvatting. De zakkers had ik apart genomen. Zij hebben al zo vaak een samenvatting gemaakt… Ik in overleg met ze. Samen gesproken over de tekst. Vooral ingezoomd op het inzetten van hun eigen kennis. Bijzonder dat ze dat uit zichzelf nauwelijks doen. De tekst ging over het debat dat gevoerd wordt over of er grenzen moeten zijn aan de vrijheid van meningsuiting. Wat vind je daar nou eigenlijk zelf van? En dan wordt zo’n tekst ineens leuk. Je moet met de schrijver in gesprek. En dan levert het je op dat ze vragen of ze weer met je een tekst gaan behandelen. En mij levert het ook weer heel veel op. Een goed gevoel. Een gevoel dat ik op de goede weg zit en weer veel inspiratie. Want zou ik toch weer niet moeten proberen om die gesprekken over de tekst tussen leerlingen onderling te laten plaatsvinden? Hoe doe ik dat?

Posted under Geen rubriek

Ik ben het boek Teach like a champion aan het lezen. En bij techniek 5 ‘valt het kwartje’…. Fijn te ontdekken dat ik iets gevonden heb dat ik zeker kan verbeteren. En ook een tikje beschamend omdat ik het eigenlijk zo klakkeloos doe, terwijl ik zelf ook wel voel dat het niet werkt. Techniek 5 geeft aan dat goede docenten zichzelf nooit verontschuldigen. Dus nooit zeggen ‘dit is voor het SE’, ‘jongens, even doorwerken, dit is belangrijk voor het examen’. Ik heb zeker de neiging om dit te doen bij tekstbegrip. Ik ga er inmiddels van tevoren al vanuit dat de leerlingen het wel saai zullen vinden. Terwijl ik in kleine groepjes eigenlijk heel geanimeerde gesprekken heb over welke tekst dan ook. Deze techniek moet ik goed tot me door laten dringen en zeker gaan uitproberen. Ik heb zelf genoeg enthousiasme in me om de tekst te ‘verkopen’, dus waarom doe ik dat alleen bij kleine groepen leerlingen?

Posted under Geen rubriek

5VWO komt wat onrustig binnen het eerste uur. Meestal zijn ze nog niet helemaal wakker en is het meer de kunst om ze aan het werk te krijgen. Ik ben dus al een beetje alert. En vraag eens rond wat er aan de hand is. Juf, we hebben straks een geschiedenis SE, kunnen we nog even leren? Oeps.. altijd een moeilijk moment. Geef je toe, dan loop je de kans dat ze het hele jaar ervan uit gaan dat dat bij mij kan. Daar gaat mijn onderwijstijd, en dan maar hopen dat ze die tijd weer inhalen bij de geschiedenisles als ze een SE voor mijn vak hebben. Maar als ik het niet doe, dan krijg ik leerlingen die chagrijnig elke gelegenheid aangrijpen om ergens stiekem in het geschiedenisboek te duiken.. dat wordt dan een ‘bots-uur’. Een snelle middenweg. Ik besluit aan het begin van het schooljaar toch maar in te zetten op de relatie. Ik ben ervan overtuigd dat echt leren alleen maar kan als je echt wil. En gelukkig willen onze Daltonleerlingen echt heel erg vaak uit zichzelf leren. Dus ik doe een voorstel: het laatste kwartier kun je zelfstandig aan het werk. Dan kun je eventueel kiezen voor geschiedenis en de stof voor Nederlands later in de week thuis of in een Daltonuur afmaken. Ik stel er wel tegenover dat ik dan nu verwacht dat ze hard aan de slag gaan voor me. Ze proberen het nog op te rekken tot 20 minuten, maar ik houd vol en ze stemmen toe. Ik geef ze een examentekst havo. Gelukkig heb ik dat al aangekondigd, want ook nu komt er van een enkeling nog protest. Ik heb het eerder met ze gehad over wat een tekst nou eigenlijk moeilijk maakt. En ik wil ze van een tl-examen, via een havo-examen meenemen naar een vwo-examen. Vorige week een tl-examen laten maken. Vonden ze eigenlijk wel interessant. Een vwo’er vindt toch dat dat wel makkelijk moet kunnen. Viel toch nog soms een beetje tegen. Wat meer respect dus voor de tl-ers. Goed zo. Nu een havo-examen. Het valt me mee, na nog geen 5 minuten zijn ze allemaal stil aan het werk. Ik maak de tekst zelf ook nog een keer. En zowaar tikt de klok zomaar ineens kwart over 9 voorbij.. niemand reageert en ik moet er eigenlijk wel om lachen. Ze zitten er toch wel in. Om tien voor half besluit ik zelf even te vragen hoe het is gegaan. Ze willen toch nog even kwijt dat deze tekst toch echt wel anders is dan de tl-tekst. Ze zien het nu. En vooral de vragen zijn anders, ze gaan wat meer de diepte in. En natuurlijk willen ze nog even de antwoorden. De laatste tien minuten verlopen met geschiedenis. Ik benut deze tijd even om rond te lopen en te vragen hoe het nu met ze gaat met tekstbegrip. Wat ze ervan vinden en wat ze nog nodig hebben. Leuk om het daar weer even informeel over te hebben. Een beetje meebuigen soms kan geen kwaad..

Posted under Geen rubriek

Soms kom je al surfend op het net ineens heel fijne artikelen tegen, per ongeluk.. Van die cadeautjes.. Net een leuk artikel gelezen op Onderwijs maak je samen over de vier V’s bij begrijpend lezen: • Voorkennis gebruiken, • Voorspellen • Visualiseren, • Vragen bedenken
Volgens mij veel interessanter dan voor, tijdens en na het lezen. Te vaak maak ik mee dat leerlingen helemaal niets doen tijdens het lezen, ze krijgen gewoon geen beeld voor ogen van wat ze nou eigenlijk lezen. Dus dat visualeren, voorkennis gebruiken en vragen bedenken vind ik heel herkenbaar. Er gaat dan vaak een wereld voor ze open. Ze geven ook altijd aan dat deze tekst ‘wel leuk’ is, nee ze begrijpen ineens deze tekst…

Posted under Geen rubriek

Net ingeschreven voor een de conferentie begrijpend lezen van de CED groep op 26 oktober in Groningen.

Posted under Geen rubriek

Vandaag naar de conferentie ‘Resultaat met taal!’ geweest van het CPS. Leuke dag gehad. Het begon met een lezing van Amos van Gelderen over ‘ontkavelen’. Hij probeert dit woord de Nederlandse taal in te krijgen, dat gaat hem vast lukken. Hij wees op de vaak eenzijdige nadruk die bestaat in het basisonderwijs op technisch lezen en bij schrijven op speling en grammatica. Deze eenzijdige nadruk heeft volgens hem juist averechtse gevolgen voor de ontwikkeling van begrijpend lezen en een goede schrijfvaardigheid. Hij pleitte onder meer voor meer aandacht voor lees- en schrijfstrategieeen, modelling en samenwerking met klasgenoten. Heerlijk ook om te horen dat schrijf- en leesonderwijs goed te integreren zijn. Ik ga zeker proberen hier wat van in mijn school door te geven.
‘s Middags twee leuke workshops gevolgd. Daar blog ik even apart over.

Posted under Geen rubriek

Vakantietijd.. eindelijk tijd om me te storten op mijn stapel achterstallige ‘nog te lezen vakliteratuur’. Vanmiddag een feest der herkenning in
het boek ‘Nederlands in de onderbouw’ (2010) van Helge Bonset, Martien de Boer en Tiddo Ekens. Bij lezen schrijven zij: ‘Veel leerstof op school wordt aangeboden in de vorm van een tekst met vragen. Leerlingen passen daarbij ook vaak (heeel erg vaak – SvO) de strategie van het zoekend lezen toe: ze gaan meteen de vragen beantwoorden en lezen de tekst niet nauwkeurig.’ Ik had het niet beter kunnen verwoorden. Uit mijn gesprekken met leerlingen die niet zo goed zijn in tekstbegrip, maar ook bij leerlingen die rond de zes uitkomen bij toetsen tekstbegrip, is dat ze allemaal zoekend lezen. Ze willen de vragen goed beantwoorden om zo een goed cijfer te krijgen, maar raken steeds teleurgesteld door hun slechte(re) cijfer. Als ik ze aanleer om eerst de tekst goed te doorgronden, roepen ze uit dat dat ze veel te veel tijd kost. ‘Dan blijft er geen tijd meer over om de vragen te beantwoorden, juf’.  Het kost me altijd veel overredingskracht om ze hier vanaf te helpen. Terecht dat Bonset, De Boer en Ekens dan ook schrijven: ‘Vanuit de leerling gezien is dit logisch, de vragen beantwoorden lijkt immers het doel.’ Volgens mij zien de leerlingen dit goed en is dit inmiddels in het onderwijs ook het doel. ‘Wanneer het doel is dat leerlingen een tekst begrijpen, doorgronden, dan dienen ze andere opdrachten te krijgen dan vragen
beantwoorden.’, aldus Bonset, De Boer en Ekens. Jammer alleen dat mijn schoolboek alleen teksten aanbiedt met… vragen. Tijd dus om teksten te gaan lezen met leerlingen zonder dat ze de vragen moeten beantwoorden. Gelukkig staan er genoeg suggesties in dit boek om op een andere manier aan de slag te gaan met tekstbegrip dan het lezen van een tekst om vervolgens vragen hierover te beantwoorden. Ik krijg er weer zin in om aan de slag te gaan…

Posted under strategieeen

Leuk nummer van Levende Talen tijdschrift (twaalfde jaargang, nummer 2, juni 2011). Het interessantste artikel vind ik het artikel ‘Eisen aan schrijfvaardigheid in de bovenbouw havo/vwo’. Volgend schooljaar staat dat hoog op de agenda van ons taalbeleid: taalgericht vakonderwijs. Een beetje een modewoord in onderwijsland, maar volgens mij wel een goede trend. Ik vind het interessant na te denken hoe we als vakken beter met elkaar kunnen samenwerken om leerlingen op een hoger taalniveau te krijgen. Uiteraard zonder dat het vak Nederlands alleen maar dienend is. In dit artikel wordt geprobeerd een beeld te krijgen van de manier waarop vakmatig denken en handelen tot uitdrukking komt in taalgebruik. Welke ‘genres’ worden in een vak als biologie gebruikt? En bij economie? Twee mooie voorbeelden van teksten van leerlingen die laten zien hoe leerlingen omgaan met de verschillende ‘genres’ bij deze vakken. Genoeg stof tot nadenken. Leuk om over te hebben met collega’s biologie en economie. En ik ben benieuwd hoe ‘genres’ er bij vakken als maatschappijwetenschappen, geschiedenis en aardrijkskunde uit zullen zien.

Posted under taalbeleid, vakoverstijgend