Sonja Nederlands – tekstbegrip

Sinds kort geef ik een extra daltonuur aan brugklassers die uitvallen met begrijpend lezen. In gesprek met leerlingen heb ik direct een stuk herkenning als ik vraag of ze het herkennen dat je hele stukken tekst leest, zonder dat er ook maar iets van tot je doordringt. Er wordt druk geknikt en het lijkt of ik ook bij sommige leerlingen iets van opluchting zie. Dat ze niet de enige zijn? Dat iemand het herkent?
Een meisje vraagt met een tikje wanhoop in haar stem? ‘Juf, kan je daar ook vanaf?’.
Even schiet er van alles door me heen. Dit is precies mijn drijfveer om het niet op te geven. Maar het is soms moeilijk.. had ik maar echt een passend antwoord…
Ik antwoord uiteindelijk maar naar alle eerlijkheid: ‘Ik denk dat het mogelijk is samen te zoeken naar hoe we daar vanaf komen. We gaan het zeker proberen.’

Posted under Geen rubriek

In kleine groepen is het geven van lessen tekstbegrip toch een stuk eenvoudiger dan met een groep van 30 kinderen. Ik vraag me soms wel eens af hoe collega’s dat toch doen.. Vandaag een groepje brugklassers die uitvallen bij de cito begrijpend lezen. Een leuk gesprek ontstond over boek en film en daardoor kon ik moeiteloos overstappen naar de film in je hoofd. Dat was een leuk onderwerp. De kinderen waren heel betrokken. Een jongen vroeg zich af of iedereen nou dezelfde film in zijn hoofd heeft bij het lezen van een tekst. Dat vond ik een leuke vraag. Snel uitproberen dus. Een alinea van een tekst gelezen. Bij de rondgang bleken er grote verschillen. Van de 11 leerlingen hadden er 2 geen ‘tvbeelden’. Dat viel me mee. De meeste hadden 1 of 2x hun ‘tv’ aangezet, en allemaal op dezelfde plek (bij een stukje over dieven). Samen met 1 andere jongen had ik de meeste keren ‘mijn tv’ aangezet. Gewoon visueel ingesteld, dus een kwestie van leerstijl of toch een kenmerk van betere lezers? Ik heb weer een uitdaging..

Posted under leerstijlen, strategieeen

Vrijdagmiddag havo 4. Ze komen al druk binnen. Ik zet ze een half uur achter de computer met een gerichte opdracht en hoop de rust er weer een beetje in te krijgen. Maar het blijft wat lawaaiig. Er ontstaat een levendige discussie over GTST en of iemand er wel of niet uit gaat. Na een half uur ga ik over op het maken van een geleide samenvatting. Ik wil dat ze op een papier schrijven wat ze denken tijdens het lezen van de tekst. Een stuk of zes waarschuwingen over telefoons. ‘Juf dit is mijn werk, ik moet echt even opnemen’. En dan is het eindelijk rustig in de klas.

En op dat moment krijg ik de zoveelste telefoon in het vizier. Twee meiden laten, terwijl iedereen stil is, elkaar iets zien. Ik ben zacht gezegd ‘not amused’ en reageer direct ‘jufferig’ met een stevige preek. Tijdens de preek schiet door mijn hoofd de vraag waarom ik ze dan niet hun mobiele telefoons laat gebruiken voor de les, dan kunnen ze niets anders meer doen?

Deze week kwam ik namelijk een filmpje tegen over het gebruik van mobiele telefoons tijdens de les en de Open Universiteit besteedde er een online masterclass aan. Ik was al op zoek geweest naar iemand die me zou willen helpen met de techniek.

Spontaan vraag ik wie er twitter heeft… ik dacht dan kijk ik wel of ik samen met de leerlingen mijn technische ‘probleem’ op kan lossen. Ik wist namelijk niet hoe ik alle tweets tegelijk moest laten zien op de beamer. Maar dat bleek een door mij verzonnen probleem te zijn. Het bestond namelijk helemaal niet. Vijf leerlingen twitterden direct hun gedachten over een alinea van de tekst naar mijn twitteraccount. En de hele klas keek mee. Zonder probleem zagen we direct alle tweets. Heel erg leuk. Ik had de volle aandacht van de klas en er waren direct meer leerlingen die mee wilden doen.

Een leerling greep wel meteen de kans om iets buiten de opdracht te twitteren, maar daar greep ik snel op in. De hele klas ziet het, dus dat is makkelijk. Heel simpel: je houdt je aan de opdracht of je mag je telefoon niet meer gebruiken. Ze vroegen direct of ik dat vaker ging doen..

Ik vond het in ieder geval leuk. En ga het zeker nog een keer doen. Het is leuk om de gedachten die leerlingen hebben bij een tekst te kunnen zien. Hoe doen anderen dat? Wat denken ze? En dan maar hopen dat ze goede leesstrategieen van elkaar gaan overnemen..

Posted under Geen rubriek, strategieeen, woordenschat

Heerlijk die daltonuren. Ze geven me de gelegenheid leerlingen gevraagd of ongevraagd wat extra hulp te geven.

Anna kreeg deze keer ongevraagd advies van mij. Ze zit in havo 4 en had matig gescoord op het SE tekstbegrip (net een 5). Toen ik haar zag bij mijn daltonuur besloot ik te kijken of ik haar een stap verder kon helpen met tekstbegrip.

Ik vroeg haar of ze wel eens hoge cijfers had gehaald voor begrijpend lezen. Dat bleek niet het geval. Direct dacht ik weer te maken te hebben met een leerling die slechts woorden wegleest. Die niet visualiseert, zich geen vragen stelt, niet voorspelt…

Dit bleek bij Anna helemaal niet het geval. Ze visualiseerde wel degelijk. Ze vatte ook regelmatig samen en kon direct antwoorden op de vragen van mij hoe ze dacht dat de tekst verder zou gaan. Bijzonder om aan mezelf te merken dat ik daar toch weer wat verbaasd over was. Nu dacht ik eindelijk door te hebben hoe het werkte bij begrijpend lezen en liep ik al direct tegen een leerling aan waar dit helemaal niet het geval was….

Bij doorvragen kwam ik toch een stapje dichterbij. Anne bleek bij problemen die ze tegenkwam maar 1 strategie te hebben: gewoon doorlezen. Dit deed ze bij woorden die ze niet kende en bij zinnen waar ze niets van begreep. Ze had dat geleerd op de basisschool zei ze. Ze moest maar gewoon doorlezen en dan zou het zich vanzelf oplossen. Toen wij samen de problemen oplosten die ze tegenkwam, moest ze wel erkennen dat ze de tekst nu wel beter snapte.

Posted under Geen rubriek

Tekstbegrip met een enkele leerling is toch een stuk makkelijker dan met een groep van 30 leerlingen. Ik kan veel beter doorvragen en kijken waar het probleem van de leerling zit.
Elyse zit in havo 5. Ze riep moedeloos tijdens mijn daltonuur uit dat ze het examen Nederlands nooit zou gaan halen. Ze had nog geen voldoende gehaald zei ze.

Ik ben met Elyse een moeilijke tekst gaan lezen. Ik vroeg haar van de eerste alinea geel te markeren wat ze goed snapte en roze wat ze niet snapte. Het was een heel moeilijke eerste alinea, met een onbegrijpelijke titel.
Tot mijn verbazing verschenen er drie woorden in het roze en de rest van de eerste alinea kleurde ze keurig geel. Ik had die eerste alinea drie keer moeten lezen voor ik er chocola van kon maken, dus ik was behoorlijk verbaasd.
Toch klopte het met wat Cris Tovani in haar boek schrijft. Veel leerlingen zijn zich er slechts vaag bewust van dat ze problemen ondervinden bij het lezen van teksten. Ze weten niet waar ze die problemen nou precies tegen komen.

Natuurlijk kon ze de eerste alinea niet in eigen woorden vertellen. Ze had er niets van begrepen. Ik vertelde haar dat ik die alinea ook niet begreep. Daar leek ze wat verbaasd over. Ik vroeg haar of ze dacht dat ik alles altijd begreep. ‘Nou’, zei ze, misschien niet alles, ‘maar toch wel bijna alles’.
Ik nam haar mee in de problemen die ik tegenkwam en vertelde haar dat er eigenlijk maar 1 zin was waarbij ik voor me zag wat de schrijver bedoelde. De zin waarin hij vertelde dat hij op de eerdergenoemde gedachten kwam tijdens een fietstochtje door een vogelgebied. Zijn gedachten snapte ik nauwelijks.

Ik nam haar mee in hoe ik mijn problemen te lijf ging. Aan het eind van dat uur vroeg ik Elyse of ze wat gehoord had dat ze nog niet wist of nog niet deed. Ze knikte enthousiast. ‘Ik moet gewoon mijn tv aanzetten’.. Ik had het niet mooier kunnen verwoorden.

Posted under Geen rubriek

Ik ben natuurlijk direct begonnen met de dingen die ik lees bij Cris Tovani uit te proberen in mijn lessen. Zo heb ik afgelopen week in twee klassen de tekst uitgedeeld over het huis en daarbij de opdracht gegeven ‘onderstreep de belangrijkste dingen’. Tot mijn verbazing gingen ze allemaal aan het werk. Zonder mopperen, een of twee leerlingen mompelden een beetje dat ze dat zo’n lastige vraag vonden. Maar verder gebeurde er niet veel. Ze gingen ook zonder morren aan de slag toen ik zei dat ze nu inbreker waren en dan de belangrijkste dingen in de tekst moesten aanstrepen. Ook dat deden ze zonder commentaar, met iets meer enthousiasme. Ze gingen rustig de tekst nog een keer lezen en strepen. Ze hadden er nu zichtbaar meer plezier in en ook de enkele leerling die wat tegenstribbelend was, ging hier enthousiast aan het werk. Het was ook heerlijk rustig in de klas. En ook als koper van het huis nog een keer de tekst doorlezen en op zoek naar belangrijke zinnen leverde geen verzet op, maar alleen plezier. Grappig om te zien. Ze wilden ook wel kwijt aan het eind welke zinnen ze dan als inbreker en als koper aangestreept hadden. Iedereen vond de eerste keer veruit het moeilijkst.

Ik weet nog niet helemaal zeker of de leerlingen zelf hier veel aan gehad hebben. Daar zijn misschien wat meer lessen voor nodig. We hebben het zeker over lezen met een doel gehad.

Als docent had ik er in ieder geval heel veel aan. Heerlijk om een klas zo makkelijk aan het werk te krijgen. De leerlingen gingen een stuk gemotiveerder aan de slag toen er een goed doel werd gesteld.

Posted under Geen rubriek

Lekker weer lesgeven. Havo 5. Ik heb een kort tekstje uitgezocht en bij mezelf goed geobserveerd wat ik doe tijdens het lezen.

Het is een tekstje over de Italiaanse vruchtbaarheidsdokter. Er staat geen titel boven en ik merk dat ik daardoor geirriteerd raak. Ik ben een beetje onthand. Kennelijk geeft zo’n titel me snel houvast. Ik bepaal er het onderwerp mee en kan mijn voorkennis activeren. Grappig om dat bij jezelf te constateren.

Ik deel mijn ongenoegen over het ontbreken van de titel met de klas. Laat ik meteen maar toepassen wat ik lees in het boek van Cris Tovani.

De eerste alinea gaat over een congres van wetenschappers die op een congres de Italiaanse dokter uitmaken voor Mengele, Satan en Frankenstein. Ik zie direct een filmpje voor me. Ik sta op het congres en zie voor me hoe allerlei kleine mannen met brillen (wat een vooroordelen..) zich boos staan te maken.

Ik deel ook dit met mijn klas en vraag of er ook leerlingen zijn die filmpjes in hun hoofd zien. Er gaan schuchter een paar handen omhoog. En dan gebeurt het, Yasmine roept uit dat dat bij haar nooit gebeurt. Ze kijkt er een beetje verschrikt bij. Het lukt haar inderdaad niet om greep te krijgen op teksten en ook bij mij gaat er nu een lichtje branden waarom het haar waarschijnlijk niet lukt om een voldoende te halen voor tekstbegrip. Mooi altijd zo’n moment. Daar kan geen effectieve leertijd tegenop wat mij betreft. Yasmine en ik hebben een begin gemaakt van een weg omhoog. Ik weet het zeker. Met hulp van Cris Tovani gaan we een hoger cijfer tegemoet.

Posted under Geen rubriek

Lekker vakantie en eindelijk tijd om te lezen in mijn laatste aanschaf: Cris Tivani ‘I read it, but I don’t get it.’ Een lekker praktisch boek van iemand uit de praktijk. Ik zit er nog midden in, maar het is inderdaad een heel fijn boek.

Ik was er al achter dat er veel lezers zijn in mijn lessen die Cris Tivani in haar boek ‘I read it, but I don’t get it’ zo mooi ‘word callers’ noemt. Leerlingen die denken dat het genoeg is om woorden te lezen. Die niet door hebben dat lezen vooral denken is.

Tot nu toe ben ik vooral bezig om bij deze leerlingen hun voorkennis te activeren, wat weten ze al van dit onderwerp? Wat is hun eigen mening (als het over een betogende tekst gaat?) En wat vindt de schrijver? Ik probeer ze steeds met de schrijver ‘in gesprek te laten gaan’. Maar Tivani brengt me weer een stapje verder. Die leerlingen moeten volgens haar eerst doorkrijgen dat lezen vooral een doel dient.

Op het ILO hebben we het er al vaker over gehad. Dat het eigenlijk gek is dat leerlingen tijdens de lessen begrijpend lezen vooral lezen zonder doel. Toen kon ik nog niet zoveel met die discussie, behalve dat ik het ermee eens ben, maar dat ik nu eenmaal als docent niet veel anders kan dan die teksten uit het boek of uit de examenbundel aan te bieden. Ik was al begonnen die teksten te vervangen door teksten uit de actualiteit, maar nu ik Chris Tivani’s boek lees, begin ik er wat meer grip op te krijgen.

Cris laat aan de hand van een prachtig, praktisch voorbeeld zien wat ze bedoelt met een doel stellen. Ze heeft een tekst opgenomen over twee jongetjes die spijbelen van school, Mark en Peter. Ze gaan naar het huis van Mark. Mark laat vol trots zijn huis zien aan Peter. De vraag is aan de leerlingen om het belangrijkste in de tekst aan te strepen. Cris laat weten dat nog nooit een leerling aan haar heeft gevraagd wat ze moeten doen nu. Iedereen begint braaf. Daarna laat ze dezelfde tekst nog een keer lezen met de vraag te onderstrepen wat een inbreker belangrijk zou vinden in deze tekst. En als laatste moeten de leerlingen nog een keer de tekst lezen en onderstrepen wat een huizenkoper nu belangrijk zou vinden aan deze tekst. Opdracht 2 en 3 zijn vele malen makkelijker dan opdracht 1. Mark woont namelijk in een prachtig huis, met een prachtige landelijke tuin, veel mooie spullen en een zijdeur die altijd open staat.

Vertaling naar mijn praktijk. Een leuke les om te doen met mijn leerlingen. Ik heb de tekst inmiddels vertaald, dus als iemand deze tekst wil hebben, mailen maar..

Maar belangrijker nog. Ik kan op de ingeslagen weg verder. (Ik probeer leerlingen steeds in gesprek te laten gaan met de schrijver.) Maar dat ga ik wel een beetje ombouwen. Het is Cris gelukt om me vooral na te laten denken dat ik mijn leerlingen bij elke tekst een goed leesdoel moet geven. Heb ik niet zelf ook steeds een doel als ik een tekst lees? Ook of juist bij een examentekst? Bijvoorbeeld het scherpen van mijn eigen mening aan die van de auteur als het een betogende tekst is. Wat is mijn mening? Wat is die van de auteur? Ben ik het met hem eens/oneens? Waarom?
Bij een informerende tekst kijken wat ze er al van weten en wat ze ervan kunnen leren. Wat kan ik van deze tekst opsteken?

Ik zou leerlingen vooral moeten leren om zichzelf een doel te stellen tijdens het lezen. Het lijkt zo simpel en zo voor de hand liggend..

Posted under Geen rubriek, strategieeen

Vandaag naar een conferentie van de Taalunie geweest om daar te vertellen over de academische opleidingsschool. Een prachtige plek hadden ze uitgezocht, een hotel in een oud klooster. Jammer dat het zo ver weg was.. Ik vertelde daar over mijn ervaringen met ontwerpen. Als voorbeeld nam ik mijn eigen ontwerp over begrijpend lezen. Leuk te merken dat ook daar tekstbegrip leeft. En wat fijn als mensen dan na afloop naar je toekomen en je voorzien van wat tips. Dat levert me in ieder geval weer wat leesvoer op voor de kerstvakantie. Twee boeken van Cris Tovani.

I read it, but I don’t get it

en Do I really havo te teach reading? Goede titels al.. De eerste gaat natuurlijk over leerlingen – dat is mijn ervaring ook. Ze lezen het prima voor, het lijkt in eerste instantie of ze het dan dus ook begrijpen. Maar vaak blijkt bij doorvragen dat helemaal niet het geval. En de tweede titel ligt dichter bij mij als docent. Ik moet soms toch ook nog even over een drempel bij begrijpend lezen lessen. Ondanks mijn inspanningen en gelukkig steeds meer succesjes, blijft het vaak een moeizame activiteit waar je als docent niet direct de handen voor op elkaar krijgt bij leerlingen.
Ik hoop dat de inhoud net zo veel belovend is als de titels. Degene die het me aanraadde klonk enthousiast. Dat is vaak een goede graadmeter. Wie weet lukt het me na de kerstvakantie weer beter om mijn leerlingen te helpen met het begrijpen van teksten…

Posted under Geen rubriek

Leuk om ook van anderen hun goede lessen rondom tekstbegrip te horen. Kan ik helemaal blij van worden. Toeval of niet, maar een collega kwam me enthousiast vertellen dat ze echt een goede les had bij tekstbegrip. Ook hier ging het om samenwerkend leren. De leerlingen zaten in groepjes. Ze kregen de opdracht om eerst de tekst verkennend te lezen (voorkennis inzetten). Ik zou ze denk ik dat even laten uitwisselen en vooral hun mening daarover laten geven en vragen wat ze al over dit onderwerp weten. Daarna liet ze de leerlingen individueel de kernzinnen onderstrepen. Na deze opdracht gaf ze ze de tekst op een A3 vel en moesten ze samen tot een tekst met kernzinnen komen. Daarna liet ze de posters neerleggen en liet ze de leerlingen langs de posters lopen en vroeg ze naar wat hen daarbij opviel. Zij was vooral enthousiast over wat ze terug kreeg van de leerlingen. Die zagen vaak echt waarom ze bepaalde zinnen niet aangemerkt hadden als kernzin of verkeerd hadden aangemerkt als kernzin. Fijn dat ze het met me wilde delen. Snel uitproberen maar.

Posted under activerende didactiek, samenwerkend leren